Vikan - 23.07.1992, Qupperneq 36

un áður en fyrsta loftið varð til. Mikið af því sem
ég segi í bókinni um hina vísindalegu heims-
mynd byggist á útreikningum þessara þanda-
rísku vísindamanna.
Vikan: Ég held að þú sért nú stundum svolítið
hógvær...
Gunnar: Ég er Húnvetningur. Það er eðlilegt að
ég sé hógvær.
EVRÓPA ÁRIÐ 2063
Vikan: Mig langar að rifja upp að fyrir aldarfjórð-
ungi eða svo talaðirðu um ýmsa hluti sem fólk gat
ekki verið að spá í. Til dæmis þegar menn voru
smeykir um að stríð myndi brjótast út milli araba
og (sraelsmanna, þá sagðirðu að það myndi ekki
standa nema í hæsta lagi í viku. Það stóð í sex
daga.
Gunnar: Já, já. Það var bara eðlileg ályktun.
Annars get ég fallist á þetta þegar þú segir það
núna. Þetta hefur oft gerst. Oft hafa bækur mína
verið það erfiðar í útgáfu að þær hafa komið út of
seint. Hlutirnir hafa verið að gerast um það bil
þegar bækurnar hafa verið að koma út en í raun
og veru var ég þá búinn að skrifa þær nokkrum
árum áður.
Vikan: Það væri gaman að vita hvernig þú sérð
heiminn, til dæmis Evrópu, fyrir þér um næstu
aldamót.
Gunnar: Ja, það er svo stutt til aldamóta að það
eiga ekki eftir að gerast nein ósköp. Hins vegar
kom út Ijóðabók eftir mig á síðasta ári. Hún heitir
Hús Evrópu. Þar svara ég þessari spurningu, að
vísu í Ijóði og Ijóð skilur náttúrlega enginn; þar er
svarið, ekki bara til aldamóta heldur næstu tvö
hundruð árin. En þetta er bara skáldskapur;
framtíðarsýn í Ijóði.
Þetta er auðveld bók en þó hlýtur hún að vera
erfið því ritdómari Morgunblaðsins, sem er með
gáfuðustu mönnum, skrifaði um bókina og hélt
að ég væri að tala um Evrópu sem var. Þar af
leiðandi áleit hann að ég saknaði hinnar gömlu
Evrópu. Þá fyrst uppgötvaði ég hvað bókin er
gjörsamlega óskiljanleg, vegna þess að fyrsta
Ijóðið gerist árið 2000 og það síðasta tveimur
öldum síðar. Þetta er ekki bók um Evróþu sem
var enda eru sum Ijóðin um óbyggða Evrópu.
Þetta er kannski myrk framtíðarsýn en Ijóðin eru
ekki endilega í tímaröð heldur til skiptis. Mér
fannst það betri póesía. Mér finnst þetta gott en
það finnst engum öðrum (hlær). Annaðhvort
botnar enginn nokkurn skapaðan hlut í þessu
eða þá, sem er nú líklegra, að enginn maður hafi
litið á þaö.
Vikan: Eru bjartir punktar í þessari framtíðar-
sýn?
Gunnar: Já, það eru bjartir punktar innan um en
það er ekki nema formiddagsverk að eyða hálfu
mannkyninu. Nálægt árinu 2063 verður megninu
af Evróþu eytt. Það hafa komið margar eyður í
veraldarsöguna. Á síðustu ármilljón hefur Sa-
hara verið til skiptis fimmtán sinnum eyðimörk og
fimmtán sinnum frumskógur. Hugsaðu þér lífver-
urnar sem búa þarna meðan svæðið breytist úr
frumskógi í eyðimörk. Homo Sapiens Sapiens
heldur að hann sé í fullkomnu öryggi af því hann
étur fjórar máltíðir á dag.
Þegar maöur er aö vara við svona hlutum von-
ast maður til að þeir verði aldrei. Sannleikurinn er
sá að það er þegar að myndast nýr póll gegn Evr-
ópu. Hún er á vissan hátt að sameinast en hún er
líka að einangrast. Hún er eins og risi á brauðfót-
um, hvorki umtalsvert hernaðar- né menningar-
veldi. I framtíðinni verður hún fyrst og fremst
matarveldi. Hún þarf ekki lengur á Bandaríkjun-
um að halda og er því ein. Miðríkin í Asíu, ar-
abaríkin þar sem þúsundir manna hafa fullkomna
þekkingu á kjarnavopnum, verða orðin öflug í ar-
abaheiminum. Hvað þá? Kómení sagði: „Til-
gangur íslömsku byltingarinnar er einn og aðeins
einn; að eyða Evrópu." Evrópubúum dettur ekki í
hug að hlusta á þetta. Eftirmaður Kómenís í (rak,
sem aðalforystumaður arabaheimsins, hugsaði
námkvæmlega eins. Um leið og þessir menn
hafa vopn til að eyða Evrópu fyrir hádegið ein-
hvern morguninn ... gera þeir það eða gera þeir
það ekki?
Vikan: Þeir hljóta að skaðast á því sjálfir.
Gunnar: Já, það er engin spurning. Heldurðu að
það myndi stoppa mann eins og Idi Amin? Og
heldurðu að svoleiðis menn eigi ekki eftir að
koma aftur? Þessum mönnum er kennt að það
séu bara tvö öfl í heiminum; Guð og andskotinn,
Andskotinn er í Evrópu að þeirra mati. Ég vona
að þetta verði aldrei en þetta leggst illa í mig.
Það eru bjartir punkt-
ar innan um en það er
ekki nema formidd-
agsverk að eyða hálfu
mannkyninu. Nálægt
árinu 2063 verður
megninu af Evrópu
eytt.
HEIMSRÍKIÐ
Vikan: Hvað gæti komið í veg fyrir þetta?
Gunnar: Heimsríki og ekkert annað. Það er í
raun og veru miklu auðveldari hlutur heldur en
menn halda. Þetta er ekki spurningin um „stóra
bróður“. Það þarf aðeins að gefa Sameinuðu
þjóðunum vald til aö ráða yfir öllum vígbúnaði.
stöðva vopnaframleiðslu og skakka leikinn á rétt-
um tímum. Það þarf ekki nema smáskref til að
koma þessui í kring. Ég er ekki að tala um stór
þjóðabandalög, öll ríki, stór og smá, gætu veriö
sjálfstæð. Þau hefðu bara ekki vald til að fram-
leiða vopn. Heimsríkið er í raun og veru til í formi
Sameinuðu þjóðanna. Þær þurfa bara þetta vald.
Vikan: Þá gætu stóru ríkin ekki farið í lögguleik á
meðan.
Gunnar: Það yrði ekkert ríki það stórt að það
gæti farið í allan heiminn eins og þegar Þýska-
land taldi sig nógu stórt til að berjast við allan
heiminn. Einu sinni börðust meira aö segja (s-
lendingar við allan þann heim sem þeir þekktu;
kölluðu sig víkinga og komust alla leið í Mikla-
garð. Ég hef ekki trú á að sameinuð Evrópa verði
nokkurn tíma til nema sem gerviland. Þjóðverjar
vilja Stórþýskaland, ítalir vilja nýtt Rómarveldi,
Frakkar vilja verða nýtt Napóleonsveldi með
franskri tungu og menningu og Bretar vilja ekki
hætta að vera Bretar.
Sameinuð Evrópa verður því aldrei annað en
matarveldi í breiðum skilningi. Það er spurning
um verslun og viðskipti en það er svo margt sem
týnist þegar bisniss verður allsráðandi. Þegar
viðmiðunin er að hafa það gott hverfur trúin,
listin, bækurnar og öll innri menning. í stað þess
að hluturinn hafi gildi í sjálfu sér kemur það gild-
ismat - hvað er hægt að fá fyrir hann? Ef þú skrif-
ar Fjallræðuna í dag spyrja menn: Hvað selst
hún vel? Ef svarið er fimm hundruð eintök er hún
einfaldlega ekki gefin út. Það verður engin Fjall-
ræða til í bisnissveröld.
Vikan: Hvað verður þá eftir?
Gunnar: Sjónvarpið. Og algerlega tómt
mannfólk, svona eins og kjúklingar sem þora ekki
út úr húsi vegna þess að þeir hafa aldrei þekkt
annað en að vera inni í kassa. Auðvitað verða
alltaf til einhverjir sem hugsa fyrir hópana því að
lokuð heild þrífst aldrei. Það opnast allt út í eitt-
hvað annað. Mannfólk er ákaflega næmt fyrir því
sem einhver maður hugsar úti í heimi ef hann
hugsar bara nógu sterkt og skýrt. Mannfólkið er í
eðli sínu mjög samtengt. Allir menn læra og
kenna samtímis. Við erum öll hluti af sömu
manneskjunni. Að vísu erum við alltaf aö breyt-
ast en þær breytingar eru litlar og yfirborðs-
kenndar. Menn eru alltaf að segja: Við getum
ekki verið sjálfstæð þjóð nema við höfum okkar
sérstæðu menningu sem hvergi er til annars
staðar. Þetta er enn eitt af því sem gerir Islend-
inga að delluþjóð því þetta er ekki hægt. Það er
ekki hægt fyrir nokkurt samfélag að vera sérstök
þjóð. Við erum öll manneskjur. Allt hitt er tilgerð.
Vikan: Þessi gömlu stórveldi, eins og Makedónía
sem er bara hérað í Júgóslavíu núna og írak
sem áður var Mesópótamía, eru ekkert mjög hátt
skrifuö núna. Er hugsanlegt að England og
Þýskaland verði einhvern tíma svona útkjálka-
ríki?
Gunnar: Þarna hittiröu einmitt naglann á höfuð-
ið. Þetta er ástæðan fyrir því sem ég var að segja
áðan. Settu þig nú í spor manns sem býr í irak,
manns sem veit að Evrópa stal frá þeim bænda-
menningunni, borgarmenningunni, frumkvæðinu
og völdunum. Eru þessir menn ekki nógu lengi
búnir að þola auðmýkingu og niðurlægingu? Þeir
þekkja sína sögu. Þetta eru engir kjánar. Þetta er
alveg sams konar fólk og ég og þú. Og þeir
hugsa einmitt sem svo: Er ekki kominn tími til að
skipta um sæti? Hvaða fólk vill þola endalausa
auðmýkt og niðurlægingu? Af þessu stafa stríð.
Ef jafnt er skipt fær skrattinn ekkert en það er
ekki skipt jafnt og þess vegna er hlutur skrattans
allt of mikill í þessum heimi.
HÁMARKSVINNA; TVÆR STUNDIR
Vikan: Nú langar mig að fá þig til að tala svolítið
um sjálfan þig af því að þú gerir ekki mikið að því.
Gunnar: Nú já. Fáðu þér meira kaffi.
Vikan: Mér skilst aö heimspeki hafi aldrei hvarfl-
að að þér í æsku en svo hafirðu allt í einu orðið
fyrir opinberun.
Gunnar: Já. Frá náttúrunni í Svarfaðardal. Maö-
ur kynnist Gaju ekki í borg. Ég var sendur í sveit
í Svarfaðardal þegar ég var á ellefta ári og þá sá
ég Gaju, móður jörð, í fyrsta skipti. Upplifði jörð-
ina; fyrirbæri eins og læk, foss, gras undir fótum,
fjall, gróður - allt hvert öðru meira undur. Það er
ómögulegt að kynnast Gaju án þess að verða
heimsþekingur, nema maður sé alger fáviti.
Vikan: Þú lagðir samt meiri tíma í þetta en aðrir.
36 VIKAN 15. TBL.1992