Vikan - 23.07.1992, Síða 38

Linsur
T Breiddin
á sjónarhorni
linsunnar fer
eftir brenni-
vídd hennar.
Frá vinslri;
standard-
linsa 50 mm,
gleiðhorns-
iinsa 28 mm,
aðdráttar-
linsa 180 mm
og zoom
linsa með
breytilegri
brennivídd
28 mm -
85 mm.
Val á linsu er ein af lykil-
ákvörðunum sem Ijós-
myndari tekur við
myndatöku og að hafa góða
yfirsýn á þeim vettvangi getur
haft úrslitaáhrif á hver loka-
árangurinn verður. Við
skoðuðum stuttlega i síðustu
Viku hvernig fjölbreytnin í
linsuvali hefur aukist í flokki
smámyndavéla en breiddin er
miklu meiri meðal myndavéla
með skiptanlegum linsum og
það er hornsteinn vinsælda
þeirra.
Til einföldunar er hægt að
skipta linsum í þrjár megin-
gerðir eftir brennivídd (focal
lenght); gleiðhornslinsur,
standardlinsur og aðdráttar-
linsur. Gleiðhornslinsur hafa
brennivídd á bilinu 20 mm til
35 mm þær algengustu. Gleið-
ari linsur en það bjaga við-
fangsefnið og þá sérstaklega
út til hliðanna í myndinni en
svokallaðar fiskaugalinsur ná
allt að 180 gráða sjónarhorni.
Þær voru fyrst og fremst
fundnar upp fyrir veðurfræð-
inga til að taka myndir af skýj-
um en hafa annars takmark-
aða notkunarmöguleika og eru
fokdýrar að auki. Gleiðhoms-
linsur eru vinsælar til lands-
lagsmyndatöku, sérstaklega
ef sýna á fram á samspil for-
grunns og bakgrunns, eða fyrir
hópmyndatökur og yfirlits-
myndir (panorama). Þær geta
einnig komið sér vel í þrengsl-
um innan dyra og litlar áhyggj-
ur þarf að hafa af brennipunkti
(fókus) því fókussvið þeirra er
breitt. Á móti kemur að við-
fangsefnið getur orðið ansi
smátt á myndinni ef fjarlægðin
50mm 28mm I80mm 28-85mm
á milli þess og Ijósmyndarans
er ekki þeim mun minni.
Standardlinsur eru á bilinu
45 mm til 55 mm og brenni-
vidd aðdráttarlinsa er frá
70 mm allt að 2000 mm. Þeim
mun styttri sem brennivíddin
er, þeim mun víðara verður
sjónarhom linsunnar og fjar-
300 mm þurfa yfirleitt á þrífæti
að halda ef myndirnar eiga
ekki að vera hreyfðar og fók-
usdýptin er mjög takmörkuð
þannig að Ijósmyndarinn verö-
ur að gæta sérstaklega vel að
til að ná skörpum brenni-
punkti.
Stundum eru notaðir milli-
fyrst frá botni linsunnar og
kastast síðan í annan spegil
fremst í linsunni og þaðan á
filmuna. Þær eru léttari og
fyrirferðarminni en aðrar að-
dráttarlinsur en ekki eins
bjartar.
Standardlinsur eða staðal-
linsur, eins og þær munu kall-
Flskaugalinsan teygir á fyrlrmyndinnl enda er sjónarhorn hennar 180 gráður.
víddin, það er fjarlægðin á milli
forgrunns og bakgrunns, virð-
ist meiri. Aðdráttarlinsur
þjappa hins vegar viðfangs-
efninu saman þannig að fjar-
lægðin milli forgrunns og bak-
grunns lítur út fyrir að vera
minni en hún er í raun og veru
og aukast þessi áhrif eftir því
sem brennivíddin er meiri.
Algengustu aðdráttarlinsur eru
á bilinu 90 mm til 250 mm.
Þær eru vinsælar til að taka
nærmyndir af fjarlægum við-
fangsefnum sem oft er ekki
hægt að nálgast eða Ijós-
myndarinn vill ekki trufla í sínu
náttúrulega umhverfi. Þær eru
einnig oft notaðar við íþrótta-
myndatökur og bestu portrett-
linsurnar eru á bilinu 85 mm til
105 mm. Helstu vankantar við
aðdráttarlinsur eru þeir að eftir
því sem brennivíddin er lengri
þeim mun stærri og þyngri eru
þær og viðkvæmari fyrir hreyf-
ingu. Linsur sem eru lengri en
Fjarlægðarskalinr
á linsunni sýnir
að 3 metrar eru i
brennipunktlnn.
Ef Ijósopið er 16
er fjarlægðarbilið
i fókus sem er á
milli strfkanna fyr
irofan 16ádýptar
skalanum, (tölurn
ar sem eru neðar
á myndinni).
hringir á milli aðdráttarlinsunn-
ar og myndavélarinnar til að
auka notkunarmöguleika lins-
unnar og lengja brennivíddina
en það er ódýrari lausn en að
kaupa dýra linsu sem er
kannski notuð örsjaldan.
Spegillinsur ern sérstök gerð
aðdráttarlinsa með langri
brennivídd, yfirleitt 500 mm
eða meira. Þær fá nafn sitt af
því að fyrirmyndin speglast
ast á hinu ástkæra ylhýra, eru
næstar sjón mannsins hvað
viðvíkur fjarlægðarhlutföllum.
Algengt er að nýjar 35 mm
myndavélar séu seldar með
standardlinsu en henta meðal
annars vel til hlutlausrar
myndatöku af landslagi eða
fyrir portrett, þó ekki andlits-
myndir. Standardlinsur hafa
aukinheldur þann kost að vera
oft með stórt Ijósop án þess að
38 VIKAN 15. TBL. 1992