Vikan


Vikan - 23.07.1992, Síða 62

Vikan - 23.07.1992, Síða 62
JÓNA RÚNA Frh. af bls. 59 að ræða ósjálfráð fyrirbæri virðast þau magnast eftir þvi sem hugsanlegur gerandi er nær þeim. Aftur á móti getur hreyfing þeirra minnkaö ef viðkomandi er mjög langt frá þeim. STERKUM TILFINNINGUM FYLGIR OFT ÚRRÆÐALEYSI Eins og hefur komið i Ijós í tengslum við fyrirbæri af þessum toga og breytir oftast gangi mála að þegar dregur úr úrræðaleysi ósjálfráðs geranda er eins og flest breytist. Þegar léttist að mun sú innri sálræna spenna sem sá á í, sem ómeðvitað verður til aö skapa skilyrði á vanda sem þessum, þá geta þau einfaldlega horfið. Það er engu líkara en að þau hreinlega smátt og smátt hverfi úr umhverfi og að- stæðum viðkomandi og bara fjari rólega út. Ekkert skal fullyrt hér um hvað nákvæmlega er í gangi heima hjá ykkur en vissar lýsingar ykkar benda til að um sé að ræða firðhræringar eða ærsl- anda-fyrirbæri sem valda vissulega vandræðum og kviða þeirra sem þau upplifa og verða fyrir. Ekki er ósennileg skýring á ástandi þessu einmitt sálará- stand það hugsanlega sem ein ykkar hefur verið í undanfarna mánuði og komið á huga hennar miklu róti. Ástand sem auðveldlega getur hafa haft ein- hver áhrif á hvað þessi fyrirbæri hafa náð í raun að verða bæði óþægileg og kröftug. Vinkonan hlýtur satt best að segja að vera mjög skapmikil í verunni og með afar sterkar og magnþrungnar tilfinningar. Þessi skýring er sennilega mjög nærri þeim stað- reyndum sem þarna eru og hafa verið að gerast öll- um til ama. Grunur minn fellur sem sagt á þá ykkar sem trú- laus er og er að auki í ákveðnu tilfinningalegu upp- námi og varð auk þessa sú fyrsta ykkar til að upp- götva eða verða hreinlega fyrir óþægindum af fyrir- bærunum. Til að ganga úr skugga um að ég sé að álykta rétt er sniðugt fyrir ykkur stöllur að skrá tíðni þessara fyrirbæra fram að þessu og athuga jafn- framt hver ykkar hefur oftast verið nálæg þegar ó- kyrrðin hefur verið hvað fyrirferðarmest. GÖMUL DÆMI UM ÁLÍKA FYRIRBÆRI Á liðnum öldum víða í heiminum hafa svona fyrir- bæri bæði verið skráð og skilgreind og fáir sem þau hafa upplifað velkst í vafa um að þau voru raun- veruleg. Visindamenn og sérfræðingar einmitt i ærslanda-fyrirbærum og firðhræringum ýmiss kon- ar hafa átt mjög erfitt með að efast um sannleiks- gildi frásagnanna. Jafnvel þó þeim hafi á stundum ofboðið hvað þau hafa verið sérkennilega mögnuð og á annan hátt óþægileg fyrir þá sem fyrir hafa orðið er vart hægt að segja að þau hafi beinlínis verið hættuleg sem betur fer. Að minnsta kosti hef ég aldrei heyrt um slíkt. Hvað þá orðið sjálf áhorf- andi þannig afleiðinga ærslanda-fyrirbæris. HVAÐ ER TIL RÁÐA? Eins og ég segi er ekki ósennilegt að það megi rekja part vandans, sem þið eigið við að striða, til einnar ykkar sérstaklega, þó ekki verði það fullyrt. Með tilliti til þess að enginn kannast við að hafa orðið var við álíka í þessu húsi áður og konan sem leigir ykkur kannast ekki heldur við að svona ástand hafi ríkt í húsinu fyrr væri kannski óvitlaust að sú ykkar sem sá þetta fyrst og líður fremur illa leitaði sér stuðn- ings sérfræðings vegna þeirra viðkvæmu tilfinninga sem hún hefur veriö að ganga í gegnum á liðnum mánuðum og trúlega ekki náð að vinna sig sjálf frá. Hún ætti að fá ráðgjöf vegna höfnunarinnar sem hún varð fyrir hjá hlýlegum og skynsömum sálfræð- ingi eða jafnvel geðlækni. Sennilegt er nefnilega að hennar viðkværna líðan kunni að hafa á ómeðvitað- an máta átt þátt í hvernig komið er og þess vegna mikilvægt að hún leiti sér áðursagðrar hjálpar. Ör- uggt er að ef þetta er rétt skýring á fyrirbærum þess- um að þau munu hverfa fyrr en ykkur grunar og þá náttúrlega í framhaldi að lausnum hennar á sínum sálræna vanda. DULRÆN FYRIRBÆRI ÖÐRUVÍSI Ef um væri að ræða óþægindi sem kynnu að stafa af til dæmis uppsöfnuðum hugsanagervum ein- hvers konar myndi það lýsa sér allt öðruvísi. Eins er að ef jarðbundin, látin, óþroskuð vera væri þarna á ferðinni myndi örugglega einhver ykkar hafa orðið fyrir einhverjum öðrum og ögn öðruvísi áhrifum sem myndu koma fram án þess að þeim fylgdi svona mikill fyrirgangur. Auðvitað er ég ekki að útiloka neitt en fátt virðist í fljótu bragði benda til að önnur skýring sé eðlilegri en sú sem ég hef þegar bent á' og tengist firðhræringum eða ærslanda-fyrirbærum. Til fróðleiks fyrir ykkur hafa verið gerðar ýmsar rannsóknir á fólki sem talið er að hafi átt þátt í að framkalla fyrirbæri það sem mér hefur orðið tíðrætt um í svarinu fram að þessu og kannski gaman að geta þess svona í lokin hvað sumir þessara rann- sóknaraðila telja sig hafa uppgötvað um eðlisþætti og persónuleika þeirra sem hafa um tíma orðið fyrir óþægindum af þessum ástæðum. Það er nefnilega nokkuð forvitnilegt að pæla í niðurstöðum þessara visu manna vegna þess að þær eru furðu margþættar og á vissan hátt líkar þeim sérstöku tilvikum sem maður sjálfur hefur orðið áskynja um. Það sem hefur til dæmis komið í Ijós við rannsóknir, og má vera að mín eigin niðurstaða liti dáiítið frásögnina, eðlilega, því sjálf sé ég ekki betur, er að viss sálarlegur vandi sé oftast í gangi hjá flestum þeim einstaklingum, ungum oftar en ekki, sem verður ómeðvitað til að skapa skilyrði á firðhræringum. HVERS KONAR MANNGERÐ? Ég hef ekki ástæðu til aö ætla að um tilviljun sé að ræða fremur en aðrir rannsóknaraðilar. Ég get vel viðurkennt að ástæður þessara sérstöku fyrirbæra geta auðveldlega verið eins margar og margbreyti- legar og mannfólkið sjálft er. Til að byrja með vil ég þó einungis halda mig við það sem ég hef skilgreint sjálf og virðist vera i samræmi við þónokkuð margar niðurstöður þeirra sem hafa haft betri rannsóknar- skilyrði en ég og trúlega fleiri tilfelli líka til að takast á við. Viðkomandi ómeðvitaður gerandi er venjulegast ágætlega greindur og með gott hjartalag. Frekar geðríkur og næmur. Tilfinningalíf og bakgrunnur til- finninga tiltölulega óþroskað en allar tilfinninga- sveiflur magnaðar þó innilokaðar hafi verið. Geð- prýði eða stilling heldur takmörkuð, að minnsta kosti við fremur lítið sálrænt áreiti ber á geðofsa. Óþarf- lega stutt í hvers kyns ójafnvægi og jafnvel aflöguð sjálfsímynd. Mikill feluleikur og flótti þegar kemur að öllu því sem flokka mætti undir eðlileg tilfinningatjá- skipti. Eins virðist vera áberandi að óleysta innri spenn- an virðist oftar en ekki fá líf í pirringi, ýmist tengdum dauðum hlutum eða bara í ófullkomnu orðaskaki við þá sem næstir eru viðkomandi. Það virðist líka bóla á hæfileikaleysi til að greiða úr eða leysa minnstu mál og oftar en ekki er um algjört sálrænt þrot að ræða sem vissulega þyrfti að fá sérfræðing í sál- fræði eða geðlækningum til að finna leiðir meö við- komandi út úr. Eins hefur mér fundist þessir einstaklingar þjást af óöryggi og vanmetakennd og sjálfsástin vera fremur bágborin. Rétt er að taka það fram að þau til- vik sem ég persónulega hef orðið vitni að hafa ekki verið það mörg að ástæða sé fyrir mig að líta á þessa ófullkomnu úttekt mína á manngerð viðkom- andi geranda sem eitthvað sem væri óskeikult eða endanlegt mat mitt. INNRI BARÁTTA Kannski má segja að meginorsök vandans sé þrá eftir ylstraumum hvers konar og persónulegri ná- lægð við einhvern sem ekki kysi það atferli í sam- skiptunum að hafna viðkomandi á neinn hátt. Með þessari upptalningu er ekkert verið að fullyrða að þessar skýringar séu þær einu réttu þegar svona nokkuð er í gangi en þær hafa örugglega töluvert til síns máls. Best er þvi þegar við verðum fyrlr ærslanda-fyrir- bærum í kringum okkur að íhuga vel hvað í okkar eigin sálarlífi kunni mögulega að skapa skilyrði fyrir slíkt fyrirbæri. Það er ekki víst að það megi flokka nema brot af vanda þeim sem upp kemur sem teng- ist einmitt svipuðum hræringum til dulrænna fyrir- bæra. Fremur að rekja megi ástandi að miklu leyti til eigin innri baráttu ómeðvitaðs geranda sem er fjötr- uð og falin svo ótæpilega fyrir bæði sjálfum honum og öðrum að af geta hlotist leiðindi sem þessi. Við ykkur, kæru stöllur, vil ég að lokum segja þetta: „Byrjið á að athuga ykkar eigið sálarástand og eflið jákvætt hugarþel til alls sem lifir innra með ykkur. Forðist allan innbyrðis ágreining og látið bæði reglulegar bænir, bæði fyrir ykkur og öðrum, fá tíma í daglegu lífi ykkar og jákvæðar hugsanir ættu að vera aðall ykkar. Umfram allt verið ekki hræddar við þetta því strangt til tekið er þetta á- stand sem betur fer einungis óþægilegt, ekki hættu- legt, að minnsta kosti ekki í ykkartilviki sýnist mér." Óni AFLEIDDUR Eins er aö óæskilegir sálrænir kraftar eflast oft við mikinn innri ótta. Þess vegna er mikilvægt að óttast ekki, fremur reyna að sýna stillingu og ögn af hug- rekki. Vonandi getið þið haft eitthvert gagn af þessu einfalda svari mínu því plássið leyfir ekki ítarlegri umfjöllun, því miður. Þar sem ykkur er tíðrætt um hugsanlegan draugagang og mögulegt áreiti látinna í öllum hamaganginum í kringum ykkur upp á síð- kastið er kannski að lokum rétt að láta þetta koma fram. Sennilegt er að eins og áður sagði að þarna séu á ferðinni uppmagnaðir innri spennuvaldar sem ein ykkar á og sem myndar skilyrði til að kraftur sem þessi nær að magnast og umpólast. Trúlega með þeim hætti að einhver ósýnileg orka bældra og óuppgerðra tilfinninga umbreytist með þessum hætti í mikla og kröftuga andlega orku sem hugsanlegt er, ef ekkert er að gert, að gæti legið í andrúmslofti hússins. Þið verðið bara sjálfar að geta ykkur til um hvað raunverulega er i gangi í kringum ykkur út frá þessum mögulegu skýringum, ef þið eruð ekki of stressaðar til þess, sem ég held ekki að þið séuð þrátt fyrir að þið séuð náttúrlega í augnablikinu dauðhræddar allar og ég lái ykkur það ekki. Málið er bara elskurnar að þetta er ástand sem vissulega með réttu hugarfari og aðgerðum má auðveldlega uppræta. Eða eins og pirraða pían sagði eitt sinn af eðli- lega gefnu tilefni: Elskurnar minar vonandi fær rúmið mitt að vera kyrrt á gólfinu í nótt og ég að sofa fyrir dularfullum dynkjum hér og þar í ibúð- inni. Ef það tekst á loft vona ég að það stoppi við gluggann svo ég sjái þó að minnsta kosti sólina þegar ég vakna í rúminu mínu sem hreyf- ist fram og aftur alla nóttina og stoppar aldrei á réttum stað að morgni." Vonandi ríkri á næstunni meiri friður í kringum ykkur stöllur og Guð gefi að þið náið að uppræta og vinna úr þessu viðkvæma og óþægilega ástandi leyndardómsfulls ófriðar heima fyrir. Með vinsemd, Jóna Rúna. LAUSN SÍÐUSTU GÁTU + + + + + R + + + M + G' E + H + + + + + + + T Æ V T F Æ R I D + R A + + + + + + AJ T P + 1' ó M + G A T + + + + + + o I N n X + 3 L A m K A + + + + + + I N A + N 3 m T G i + L + + + + + + T + + E G L ú + + p ó + F A K A N G U R + 3 V E K + S T F <r> s N A T A N N + Ý 3 A N + B A D A R + D U G + Ý G U P + R I S A R + R E + 1 Ð E K R U R + D A + 0 tt + t> i G + N 1 K F i L + 3 A + 0 T s t E m- i + N + V + N A U T N A m + M A G + R + + S I N N U L A U S + B i L A R + + K K + ó + S L U M A + ó Ð A R A F + E 1 N A T T + L A + M N + R + K A A M P E R + + V I D H A L D + P A K + U + F + V e I G U I N E i T A R A A K T + M E i N A R + G I L i D X R + + ó V Æ N T + N + K A Ð L A + + + ó L M A R + T Y G 1 + R u + + G A T + E L R I m + F A N G + R A 1C E L A + T A G + t T i N + ú t S£i R A F A L V 1 T I + T t R + S j A L + U S s A + + u N D u 3 i + 5 K A L D T Ð T A Ð + A R N 0 R + A L E X T I N A + Ð I s A M s n R 1 S M A D u R 1 + r ó I R 62 VIKAN 15. TBL.1992
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84

x

Vikan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.