Vikan - 05.10.1999, Side 16

Fyrirmyndarfólk sem sótti
Kaffihúsið að Lauga- V
vegi 11 er longu orðið
að goðsögn meðal ís-
lendinga. Sennilega
hafa ekki spunnist jafn
margar sögur um
nokkurn annan stað.
Þeir sem vegna aldurs
eða þeir sem hafa aðra
afsökun fyrir að hafa
5 m
«2 ekki sótt þangað
„kaffi" og andagift eru
2*
0) c
5“
■2 §
? 3
.E w
«ifl
W j;
'i 1
X 3
óhjákvæmilega nokkuð
forvitnir, um þann anda
sem sveif yfir vötnun-
um á Laugvegi 11.
Hörður Arinbjarnar er
einn þeirra sem sótti
staðinn og hann hefur
i
Ásta Sigurðar var fasta-
gestur á Laugavegi n.
Þarna töluðu allir við alla og nienn
settust hver við annars borð, einkuin
þegar allt flaut svona uin hclgar. Frá
vinstri: Jón Laxdal Halldórsson, Elí-
as Mar, Kristinn Gestsson, Dagur
Sigurðar-
son og
Magnús
Guðjóns-
Fyrst væri kannski rétt,"
segir Hörður, „að skoða til-
urð nokkurra staða. Silli og
Valdi fóru út í veitingarekstur
meðan veldi þeirra var sem
mest. Þeir áttu Langabar og
Laugaveg 11 en einnig byggðu
þeir Prikið, kaffihúsið sem er
skáhallt á móti Sólón íslandus.
Þessir kaffistaðir áttu það allir
sameiginlegt að vera byggðir í
nokkuð í amerískum stíl enda
opnaðir þarna um 1950, þegar
amerískra áhrifa gætti hvað
mest hér. Staðirnir minntu
óneitanlega á amerískar vega-
sjoppur eða „diners" sem við
höfum sennilega öll séð í bíó-
myndum. Innréttingarnar
mynduðu nokkurs konar bása,
tveir gallonklæddir bekkir með
borði á milli. Borðplöturnar
voru úr harðplasti og með járn-
kanti á hliðunum.
A Laugavegi 11 var gengið
inn í andyri fyrst og síðan inn í
veitingasalinn sem tók allt að
hundrað manns í sæti. Glugga-
rnir sneru út í portið en oftast
var dregið fyrir þá. Eftir endi-
löngu voru blómakassar og við
annan vegginn tóku bekkirnir
svona fjóra menn í sæti ef flösk-
urnar voru ekki of þykkar í vös-
unum. Hinum megin voru borð
þar sem tveir gátu setið saman
og sá veggur klæddur speglum
en það þykir gott í svona
„lókölum" því það stækkar
plássið. Af þessu sést að staður-
inn var snyrtilega og vistlega
innréttaður. "
Ailt fiaut um helgar
Var það þá fyrst og fremst
það sem heillaði við staðinn?
„Nei, ætli það hafi ekki ein-
faldlega verið að úr fáum stöð-
um var að velja þá. Helstir voru
Hressingarskálinn og Kaffi Höll
í Austurstræti. Hressingarskál-
inn var staðurinn þangað til
Laugavegur 11 opnaði, þá flyst
son.
vænn hluti kvöldstarfsemi
Hressingarskálans þangað upp
eftir, má vera að meira hafi ver-
ið amast við blandinu á Hress-
ingarskálanum. Á þessum tíma
var áfengisveitingabann á veit-
ingastöðum og því afléttir ekki
fyrr en 1954 eða 1955. KFUM
átti Hressingarskálann og menn
voru þar mikið í hádeginu og
yfir daginn.
Fljótlega fór margt ungt fólk
þó að sækja Laugaveg 11, aðal-
lega menntafólk úr Háskólan-
um og menntaskólunum, helst
var það nú samt á kvöldin sem
það safnaðist þarna saman.
Þessi hjörð sem sótti Laugaveg
11 var þverskurður af þjóðfé-
laginu. Menn sem störfuðu í
bönkum og ráðuneytum, lista-
menn, samkynhneigðir og
krónískir alkóhólistar. Þarna
töluðu allir við alla og menn
settust hver við annars borð,
einkum þegar allt flaut svona
um helgar. Þótt staðinn hafi sótt
krónískir alkóhólistar sem helst
voru úr hópi listamanna, voru
þeir þó ekki rónar úr strætinu,
sá hópur sótti Ingólfskaffi.
Eg man þó einn fastagest
sem kallaði sig Jónas Svafár.
Hann var yfirleitt sauðdrukkinn
og frekar sóðalegur. Þess á milli
hafði hann sig upp úr þessu og
var þá sæmilegur. Hann hafði
verið venjulegur verkamaður
sem vann við skurðgröft. Hann
datt við vinnu sína ofan í skurð-
inn og rak höfuðið í stein og var
meira og minna í móki í heilt ár
á eftir. Þegar hann rankaði við
sér var hann orðinn skáld og
tók upp listamannsnafnið Svaf-
ár. Þessa sögu sel ég hins vegar
ekki dýrari en ég keypti hana.
Fyrsti ástarneistinn
kviknaði þar
Það var skemmtiiegur hópur
manna sem þangað vandi kom-
ur sínar. Margt var rætt og mik-
ið um heimspekilegar vanga-
veltur. Menn skiptust á skoð-
unum um það sem þeir höfðu
lesið og oft voru samræðurn-
ar mjög andríkar en þó kannski
svolítið yfirborðskenndar eins
og gjarnan gerist á kaffihúsum.
Meðal fastagesta voru Elías
Mar, Haraldur Björnsson, Al-
freð Flóki, Jóhann Hjálmars-
son, Þorsteinn frá Hamri, Ásta
Sigurðardóttir, Jóhann Svavar
og Tryggvi Olafsson. Stúlka
sem síðar varð kona Tryggva
var gengilbeina þarna á staðn-
urn og það er ekki eina hjóna-
bandið sem einhver fyrsti neisti
af kviknaði þarna. Jón Baldvin
og Bryndís komu þar, Bragi
Kristjónsson og Nína Björk
Árnadóttir, Þorsteinn frá
Hamri og Ásta Sigurðar, nú og
Árni Björnsson og hans kona
kynntust á Laugavegi 11.
Það má telja marga fleiri
fastagesti, Dagur Sigurðarson,
Ásdís Kvaran, Einar Sverris-
son, Sverrir Kristjánsson og svo
kom þar mikið Völundur
Draumland, bóhem og skáld
sem lítið bar á. Seinna giftist
hann og hefur verið haldið inni
síðan. Meðal málara sem sóttu
staðinn voru Svavar Guðnason,
Jóhannes Jóhannesson, Hring-
ur Jóhannesson og fl. Þarna
komu einnig sýslumenn, lög-
menn og fleiri sem ekki eru
þekktir í samfélaginu í dag en
voru það þá. Innan um og sam-
an við var alls konar fólk sem í
dag er venjulegir borgarar sem
sinnir sínum störfum. Svona á
heildina litið tel ég að þeir sem
komust í kynni við þennan stað
hafi búið vel að því. Almennt
var þarna fyrirmyndarfólk.
Staðurinn hafði eitthvert
óorð á sér vegna þess „bóhem"
anda sem þar ríkti en það var
óverðskuldað. Þarna var fyrst
og fremst hugsandi fólk sem
síðar átti eftir að gera garðinn
frægan og standa sig vel í sínu
lífi. Listir og menning voru þar í
hávegum höfð."
Aifreð Flóki fínn og
strokinn inn á Vog
Það verður þó ekki fram hjá
því litið að margir fastagest-