Vikan - 05.10.1999, Blaðsíða 48

Texti og mynd: Hrund Hauksdóttir
essa ljósmynd tók ég á
Gaza. Myndgæðin sem
slík eru ekki upp á marga
fiska þar sem ljósmyndin
er hreyfð. Það ætti þó
ekki að koma að sök því
myndin nær samt sem áður tilgangi
sínum; sem er að endurspegla ýmislegt
framandi sem ég upplifði á Gazasvæð-
inu. Hún er mér meðal annars mjög
táknræn fyrir hið aðskilda samfélag
kynjanna sem þar ríkir. Ég sat inni í
hrörlegum leigubíl þegar ég tók mynd-
ina og hafði vegna hitasvækjunnar vog-
að mér að taka niður slæðuna sem
huldi ringlað höfuð mitt meðan á veru
minni stóð, en samkvæmt ríkjandi regl-
um þessa samfélags var ég tilneydd að
bera slíkan höfuðbúnað. Á þeirri
stundu sem myndefnið varð til var ég
að auki að reykja sígarettu en það er
forboðið kvenþjóðinni á Gazasvæðinu.
Drengirnir sem ég festi á þessa mynd
komu æðandi að leigubílnum þegar
þeir sáu mig, frá sér numdir yfir svo
einstakri sjón. Mér fannst ég nema alls
kyns upplifun í andlitum þeirra þegar
ég skoðaði myndina síðar; kátínu, for-
vitni, gleði, æsing og efasemdir. Mín
upplifun á þeim var annars
eðlis. Þvílíkrar einskærrar at-
hygli hef ég aldrei notið
áður. Mér leið eins og kvik-
myndastjörnu í „limmó" á
leiðinni á óskarsverðlaunaaf-
hendingu! Mér til mikillar
skelfingar rauk bílstjórinn út
og barði strákana með regn-
hlíf. Hann fældi þá í burtu eins og þeir
væru flugur sem væru að ónáða evr-
ópsku konuna í aftursætinu. Taldi
hann sig vera að bera hag minn fyrir
brjósti og leit á þetta sem truflandi eða
niðurlægjandi atvik fyrir mig eða
máttu drengirnir kannski ekki horfa á
svo dónalega sýn; slæðulausa konu að
reykja?
Þessi ljósmynd segir sögu. Jafnvel
margar. Ljósmyndun er ákveðið form
afþreyingarmenningar og myndmál er
mjög mikilvægt í fjölmiðlaheiminum. I
fréttaljósmyndun er mikilvægast að
vera á réttum stað á réttum tíma. Að
gera augnablikið ódauðlegt á filmu.
Grípa fallvaltan veruleikann með ein-
um hnappi og gera hann stöðugan og
eilífan með ljósmyndinni. Varðveisla
andartaksins.
Fylgikona min benti mér á að
það sæist i ökklana á mér und-
an kuflinum. Ég varð að grípa
til þess ráðs að beygja mig í
hnjánum svo að enginn karl-
maður myndi nú sjá bregða
fyrir ökklum mínum og blygð-
unarkennd hans yrði þannig
fyrir áfalli.
Klónun kuflsins
Kynferði mannfólksins skapar nær
ávallt væntingar um hegðun. Þar sem
ég er þræll í líkamsdýrkunarveröld
hins vestræna heims hlakkaði ég til
(hlakkaði í mér?) að geta verið kyn-
laus á Gazasvæðinu. Ég taldi spenn-
andi að taka þátt í hinni samfélagslegu
skyldu kvenna þar að hylja líkama
minn kufli til að fela kvenleika minn.
Spennan reyndist þó ekki langvinn og
heillandi framandleiki þessa grímu-
búnings hvarf fljótlega. Fyrst um sinn
hafði þó framandleikinn yfirhöndina
og ég naut þess að geta arkað um
Gazasvæðið og fallið gjörsamlega inn í
fjöldann. Klónun kuflsins ... Ég upp-
lifði ákveðna frelsistilfinningu því ég
gat skoðað heiminn og heimurinn sá
mij> ekki. Ég var ósýnileg.
I gegnum sögu mannkynsins hefur
bæling jafnan verið á líkama konunnar
mun fremur en karlmannsins. Ulfhild-
ur Dagsdóttir hefur einmitt gert það
að umræðuefni í greinaskrifum sínum í
bókinni Flögð og fögur skinn og telur
hún það hugsanlega skýringu að með
þessari líkamlegu aðgreiningu kynj-
anna sé almennt talið að konan standi
nær náttúrunni en karlinn. Hún hafi
líkama sem hefur þann eiginle’^^
geta alið af sér börn og auk þess hefur
konan tíðir. Báðir þessir líkamlegu
þættir drottni yfir henni og marki til-
veru hennar. Ulfhildur talar einnig um
að við konur séum líkamlegar og hljót-
um að byggja sjálfsmynd okkar, og
ekki hvað síst baráttugrundvöllinn, á
Á vordögum 1997 fór ég í tíu daga heimsókn á
Gazasvæðið í ísrael og var tilgangur fararinn-
ar tvíþættur. Annars vegar var fimm ára gam-
all sonur minn (sem á palestínskan föður) að
hitta ömmu sína og afa í fyrsta sinn og hins
vegar hef ég persónulegan áhuga á málefnum
Palestínumanna.