Vikan - 25.07.2000, Blaðsíða 56

Á hvaða lyfjum en barnið þitt?
Heilbrigðisvandamál yngstu kynslóðarinnar
Tækninni fleygir fram í læknauísindunum og öll erum við
Hakklát fyrir bær framfarir. Með aukinni Uekkingu, menntun
og reynslu er nú farið að uera mögulegt að búa til lyfja-
blöndur sem eru gefnar við hinum ýmsu kuillum og sjúk-
dómum, bæði meðai barna og fuiiorðinna. í takt við bessa
bróun eykst lyfjaneysla barna í hinum vestræna heimi
stöðugt og bar eru íslensk börn engin undantekning. Þróun-
in undanfarna áratugi er ógnvænleg hér á landi, sérstaklega
í Ijósi bess að raunverulegar aukaverkanir bessara lyfja
eiga eftir að koma í Ijós begar æska dagsins f dag eidist.
óðir ein mætti meö
~ I^L /H sjö ára dóttur sína
^ I I á leikjanámskeið í
o> 1 ▼ _A_Reykjavíkísumar.
“ Leiðbeinandinn, sem var ung og
glaðleg stúlka, tók á móti barn-
inu, fékk nauðsynlegar upplýs-
■<u ingar um aðstandendur, sneri sér
™ svo að móðurinni og spurði: „Á
™ hvaða lyfjum er hún?“ Móðirin
hváði. „Á hvaða lyfjum? Hún er
“ ekki á neinum lyfjum.“ „Þetta er
œ fyrsta barnið sem ég innrita í
l_ morgun sem þarf ekki að taka
nein lyf,“ sagði stúlkan og fór að
ræða um þessa gríðarlegu lyfja-
inntöku barnanna á námskeið-
inu. Móðirin var forvitin og
spurðist fyrir um hvaða lyf það
væru sem börnin væru að taka og
hvort hún hefði innritað barnið
óvart á námskeið ætlað veikum
börnum. Leiðbeinandinn leið-
rétti þann misskilning og sagði að
námskeiðið væri ætlað heilbrigð-
um börnum, þetta virtist bara
vera þróunin í dag. Hún kunni
ekki að nefna öll lyfin með nafni
en mörg væru á lyfjum sem væru
ætluð ofvirkum börnum (trúlega
rítalín). Einhver voru svo með
asmapúst, örfáir þurftu að taka
penisillín og ein stúlka í hópnum
þurfti að taka flogaveikilyf. Móð-
urinni brá að vonum við þessar
fréttir en eftir að hafa aflað sér
upplýsinga um stöðu þessara
mála sá hún svart á hvftu að þetta
var ekki einsdæmi.
Slímhúðin og sýklalyf
íslensk börn innbyrða gríðar-
legt magn lyfja á ári hverju en því
miður var ekki hægt að fá ná-
kvæmar upplýsingar þess efnis og
því ekki hægt að styðjast við
neinar tölur í þessum efnum. í
samtölum við lækna og foreldra
má þó greina að töluvert stór
hópur barna þarf að vera á lyfj-
um í hverjum mánuði. Að sjálf-
sögðu er stór hluti þessara lyfja
þeim lífsnauðsynlegur og frábært
að búa við þær aðstæður að börn
sem fæðast með sjaldgæfa og erf-
iða sjúkdóma geti sigrast á þeim,
þökk sé góðum lyfjum. Því má
heldur ekki gleyma að íslensk
börn virðast gjarnari á að fá
eyrnabólgu en börn í nágranna-
löndunum og skýrir það að hluta
til gífurlega mikla sýklalyfjanotk-
un hér á landi. Þau börn sem eru
vön að fá í eyrun eru
oft viðkvæm í slím-
húðinni, eru að fá
lungnabólgu, sýking-
ar í kinnbeinin og svo
mætti lengi telja.
Sýklalyf geta verið
lífsnauðsynleg og því
er ekki verið að am-
ast við notkun þeirra.
Foreldrar ættu samt
að hafa í huga að
hver sýklalyfja-
skammtur sem barn-
ið lætur ofan í sig get-
ur aukið líkurnar á
óþoli fyrir sýklalyfjum síðar.
Mörg börn þola sýklalyfin illa og
fá gríðarlega miklar aukaverkan-
ir. Þau fá mikinn niðurgang, ljót
útbrot á bleiusvæðinu og svitna
mikið, svo fátt eitt sé nefnt. Það
er nauðsynlegt að gefa börnum
einhver bætiefni samhliða pen-
isillíngjöfinni. LGG+ hylki og
AB gerlarnir styrkja þarmaflór-
una og magann. Fullorðnu fólki
er ráðlagt að taka inn
Acidophilus á meðan það tekur
sýklalyf. f apótekum og heilsu-
búðum má fá upplýsingar um
sambærileg efni sem hægt er að
gefa börnum. Hitt er svo annað
mál að gífurlega mörg börn eru
á róandi lyfjum, svefnlyfjum og
öðrum lyfjurn sem hafa áhrif á
hegðunarmynstur þeirra. Það
eru þessi börn og lyfin sem þau
eru að innbyrða sem valda mörg-
um áhyggjum. Hvaða áhrif munu
lyfin hafa á líkamlegan og and-
legan þroska barnanna?
Hvað er svefntruflunP
Mörg lyfjanna eru gefin tíma-
bundið, rétt á meðan verið er að
yfirstíga vandamál, eins og t.d.
svefntruflanir barna. Þeir for-
eldrar sem grípa til þess ráðs að
gefa börnunum svefnlyf eru yf-
irleitt orðnir úrvinda af þreytu og
gjörsamlega ráðalausir. Þeir óska
kannski eftir svefnlyfinu til að
reyna að brjóta upp vítahringinn
og láta barnið sofa og fá hvíld.
Það er fullkomlega skiljanlegt að
fólk grípi til þessa ráðs þegar það
hefur reynt allar aðrar leiðir og
þar sem þetta er ein þeirra leiða
sem er í boði, af hverju ekki að
notfæra sér hana?
Því miður er reyndin sú að
margir foreldrar stökkva af stað
og fá róandi lyf um leið og vanda-
málin koma upp í svefnmynstri
barna. Börn eru jú börn og sofa
ekki alltaf samkvæmt klukku.
Það getur tekið þau nokkra mán-
uði og jafnvel upp í tvö ár að fara
að sofa eins og fullorðið fólk.
Þótt þau vakni klukkan sex á
morgana, telst það ekki svefn-
truflun. Þótt þau vakni á kvöld-
in, þá telst það ekki vera svefn-
truflun heldur má vera að það sé
eitlhvað athugavert við atferli og
samskipti foreldranna við barn-
ið. Ein góð og gild regla er að
gefa barninu ekki að drekka eft-
ir að það fer að sofa. Þá er átt við
stálpaðri börn sem eru hætt á
brjósti og pela. Börn eru fljót að
finna út hvernig á að spila á for-
eldra sína og ganga eins og langt
og þau komast. Foreldrarnir
þurfa að setja mörkin og standa
við þau. Barn sem vaknar á
„Hún kunni ekki að nefna öll lyfin með nafni en mörg
barnanna voru á lyfjum sem voru ætluð ofvirkum
börnum (trúlega rítalín). Einhverjir voru svo með
asmapúst, örfáir burftu að taka inn sýklalyf og ein
stúlka í hépnum burfti að taka flogaueikílyf.
56
Vikan