Vikan - 31.10.2000, Qupperneq 11

Lilja og Lenka
eru báðar al-
þjóðlegir
meistarar
kvenna í skák.
Pabbi kenndi
bróður mín-
um mann-
ganginn og
ég lærði
hann ein-
faldlega með
því að fylgjast
með þeim.“
Erskák bara fyr-
irgáfufólk? Stöllurnar
hlæja og Lilja svarar að
bragði ,,Já! Alveg hiklaust!" En
svo neita þær báðar staðfast-
lega. „Auðvitað ekki,“ segir
Lenka, ,,skák er fyrir alla, unga
sem aldna, konur og karla og
gáfur skipta ekki öllu máli. Það
geta allir teflt en auðvitað ligg-
ur skákin misvel fyrir fólki eins
og annað." Lilja er sammála
Lenku ogsegirað allirgeti lært
að tefla. ,,Skák er frábær hug-
arleikfimi og það er mjög gott
fyrir börn og unglinga að tefla.
Taflmennska sameinar og þjálf-
ar sköpunargáfu, rökhugsun og
einbeitingu á einstakan hátt.
Allt nýtist þaðfólki seinna meir
hvort sem er í leik eða starfi.
Það má því segja að skák kenni
okkuröllum að virkja gáfurokk-
ar betur, hverjar svo sem þær
eru,“ segir Lilja.
Þarf að efla kuennastarfíð
En hvers vegna hefur ekki
verið send íslensk kvennasveit
á Ólympíumót í 16 ár?
,,Það er auðvitað skammar-
legt að svo langt sé liðið síðan
að sent var landslið kvenna í
skák“ segir Lilja ákveðin. ,,Við
konur viðurkennum fúslega að
karlasveitin er miklu sterkari en
okkar og róðurinn verður þung-
ur hjá okkur í Istanbúl. En róð-
urinn verður ekki síst þungur
vegna þess að í heil 16 ár hef-
ur verið vanræksla á því að
byggja upp markvisst og öflugt
kvennaskákstarf hérlendis.
Fjölmörg Afríkuríki senda
kvennasveitir á hvert einasta
Ólympíumót þrátt fyrir að vera
bæði fátækari en við og lakari
að styrkleika. Fjölmargar þjóð-
ir hafa með markvissu starfi og
hvatningu tekið gífurlegum
framförum I kvennaflokki síð-
astliðinn áratug en við fslend-
ingar höfum setið eftir á þessu
sviði. Sem beturfererþóákveð-
in vakning í þessum málum hjá
okkur núna ogýmsir að reyna að
leggja sitt að mörkum í kvenna-
starfinu."
Lenka tekur undir þessi við-
horf Lilju. ,,Það eru ekki mörg
ár síðan tékkneska kvenna-
landsliðið var frekar lélegt á al-
þjóðlegum vettvangi. Þá kom til
sögunnar núverandi landsliðs-
þjálfari Tékka, Marek Vokac,
sem hefur náð mjög góðum ár-
angri með liðið, enda lagt
áherslu á að við ,,stúderuðum“
skák og legðum harðar að okk-
ur við æfingar," segir Lenka,
en tékkneska líðiðgerir sér von-
ir um ágætan árangur í Istan-
búl. ,,En það sem mest er um
vert,“ heldur Lenka áfram, ,,er
að hann hefur trú á okkur, sýn-
ir okkur áhuga og hvatningu og
tékkneska skákhreyfingin er
byrjuð að koma fram við okkur
konurnar af meiri virðingu en
áður. Þetta skiptir gífurlega
miklu máli því að sálfræðilega
getur verið mjög erfitt fyrir kon-
uraðbrjótast áfram íkarlaheimi
skáklistarinnar.“ ,,Já, einmitt!“
bætir Lilja við og geislar af
sannfæringu.
Margir áhrifavaldar
En hvað er svona heillandi við
skákina? ,,Það er nú svo margt
og það er dálítið erfitt að útskýra
það,“ segir Lenka íhugul.
,,Skák er bæði list og íþrótt og
sameinar svo marga heillandi
þætti mannsandans. Hún reyn-
ir bæði á hugmyndaflug og rök-
hugsun en er um leið kappleik-
ur þar sem markmiðið er að
skilja og hugsa dýpra en and-
stæðingurinn. Auk þess er þetta
skemmtilegt út frá félagslegu
sjónarmiði. Skákmenn eru allir
ein fjölskylda hvaðan sem þeir
koma og ég hef eignast marga
góða vini í gegnum skákina."
Lilja tekur undir orð Lenku og
leggur áherslu á sköpunargáf-
una í skák: ,,Góður skákmaður
er alltaf að skapa eitthvað nýtt,
í hverri einustu skák, því að
möguleikarnir við taflborðið eru
óendanlegir. Stundum mætti
líkja þessu við að skapa tónverk.
Það er ekki af tilviljun sem
skákmenn tala til dæmis um
stef og hljóma í skákstöðum
sem upp koma á taflborðinu.
Rétt eins og tónlist getur skák
verið bæði snilldarleg og ákaf-
lega falleg og það er einmitt
vegna þess hversu skákin er
stórbrotin og göfug að við meg-
um ekki láta undir höfuð leggj-
ast að hvetja íslenskar stúlkur
til að tefla. Þær eiga skilið að
fá að kynnast henni á eins djúp-
an hátt og mögulegt er.“
En hvaða skákmenn hafa haft
mest áhrif á þær?,,Helgi Áss!“
svarar Lenka að bragði, bros-
andi út að eyrum, ,,og það á
marga vegu," segir hún og lít-
ur blíðum augum á dóttur sína.
,,Helgi er mjög hæfileikaríkur
skákmaður og hreinskiptinn
hugsjónamaður eins og systir
hans. Hann hefur kennt mér
margt núna í seinni tíð, bæði í
skáklistinni og öðru.“
Engir pjálfarar
Lenka segir einnig að þjálf-
arar sínir og allt það fólk sem
hafi kennt henni á skákferlin-
um hafi haft sterk áhrif á sig
lendingar vera aftarlega á mer-
inni hvað markvissa stefnumót-
un í skákþjálfun hæfileikafólks
varðar.
„Þaðert.d. hneyksli að mínu
mati að þegar litli bróðir minn
varð heimsmeistari í hópi 20
ára og yngri, aðeins 17 ára gam-
all, sem var stórkostlegt afrek
og vakti athygli um gjörvallan
skákheiminn, þá var nákvæm-
lega ekkert gert til aðtaka hann
í þjálfun og veita honum að-
hald. f stað þess að fá þjálfun
frá sér eldri og reyndari mönn-
um, var hann settur í að kenna
sjálf ur og ótæpi legar kröf ur voru
gerðartil hans, rétteinsoghann
væri orðinn fullmótaður skák-
maður en ekki bara óstálpaður
unglingur sem var rétt að byrja
að taka út sinn skákþroska. Ég
held að hann hafi aldrei á æv-
inni fengið einkakennslu í skák
en það hefur Lenka konan hans
fengið í fleiri ár í Tékklandi,"
segir Guðfríður Lilja og er
óhrædd við að tala umbúðalaust
um málin.
,,Það er mjög dapurlegt að
sem skákkonu. „Égvildi óska
þess að ég gæti nefnt einhverja
þjálfara sem hafa haft áhrif á
mig en ég hef hins vegar aldrei
haft neina," segir Lilja og bæt-
ir við að það sé dálítið merkilegt
að á meðan Tékkland og mörg
önnur lönd þjálfi stráka og
stelpur mjög skipulega langt
fram eftir aldri, þá virðast ís-
Lilja og Lenka gætu mætst
við taflborðið í ístanbúl en
hvernig sem fer þá eru
ákveðnar í að snúa vörn í
sókn í kvennaskákinni.
Helgi
Áss sé nú
að hætta að tefla svo ungur að
árumog hæfileikaríkur hann er.
Vikan
11