Vikan - 31.10.2000, Qupperneq 12

F.v. Áslaug Kristinsdóttir, Al
dís Rún Lárusdóttir, Harpa
Ingólfsdóttir og Guðfríður
Lilja Grétarsdóttir
Hann
er skák-
maður
sem hefur ver-
ið í stöðugri sókn und-
anfarin tvö ár. Það er einfald-
lega sorglegt, rétt eins og það
að ekki hefur verið send kvenna-
sveit á Ólymptumót í 16 ár. Það
gefur augaleið að hér er ein-
hvers staðar brotin löm, ekki
satt?“
Mikill aðstöðumunur
Þær stöllur eru sammála um
aðskákheimurinn sé karlaheim-
ur og það geti oft verið erfitt
fyrir konur aðfóta sig þar. Lenka
leggur einnig áherslu á að hið
hefðbundna viðhorf til kvenna
hvað varðar heimili og barna-
uppeldi sé klafi á framgang
kvenna í skákheiminum. ,,Ég
hef dvalið í það stuttan tíma hér
á (slandi að ég veit nú ekki
hvernig þessum málum er hátt-
að hér en í Tékklandi þykir sjálf-
sagt að konan sjái að mestu um
heimili og börn. Það eru marg-
ar konur sem gjarnan vildu
halda áfram að tef la eftir að þær
eignast börn og stofna heimili
en þærfáekki nægilegtsvigrúm
til þess."
,,Fólk talar um að kvennalið
séu veikari en karlalið sem er í
flestum tilvikum alveg rétt, en
fólk verður líka aðgera sérgrein
fyrir því að skákferi11 kvenna er
oftar en ekki
mun styttri en
karla. Foreldrar
halda skák frek-
ar að drengjum
en stúlkum sem
þýðir að þeir byrja
mun fyrr að tefla, eða
um 5-7 ára gamlir á með-
an algengt er að stúlkur byrji um
11-13 ára aldur. Þá leita þær
oftast eftir því sjálfar eða fá
áhuga vegna þess að einhver
nákominn þeim er skákmaður.
Karlmenn tefla langt fram eftir
aldri en konur hætta mjög oft
þegar þær eru t.d. að byrja í
framhaldsnámi og barneignir
taka við. Fólk hefur einnig aðr-
ar væntingar til karlmanna en
kvenna ogfinnstt.d. óhugsandi
að kona fari í atvinnumennsku
í skák,“ segir Lenka.
„Þetta hefur allt auðvitað
áhrif á sjálfstraust kvenna inn-
an skákheimsins,'1 bætir Lilja
við. ,,Hver einasti skákmaður
myndi segja þér að sjálfstraust
sé algjört lykilatriði til þess að
ná árangri í skák. Og næstum
hver einasta skákkona myndi
segja þér að hún hafi tilhneig-
ingu til að þjást af öryggisleysi
og minnimáttarkennd við skák-
borðið, sérstaklega þegar hún
teflir við karlmann. Þessu verð-
ur að breyta," segir hún ákveð-
in.
Skákin er örlagavaldur
Skákin hefur að mörgu leyti
verið örlagavaldur í lífi Lenku en
hún hitti sambýlismann sinn og
barnsföður í fyrsta sinn á heims-

meistaramótinu sem Helgi Áss
vann í Brasilíu árið 1994. Var
það ást við fyrstu sýn? ,,Nei,“
segir hún hlæjandi.,,Helgi vakti
samt strax athygli mína í flug-
vélinni á leiðinni til Brasilíu af
því að hann var íslendingur og
ég hafði aldrei hitt íslendinga
áður. Ég var alveg hissa á því
aðfólki skyldi detta í hugað búa
á norðurhjara veraldar og hing-
að er ég svo sjálf komin til að
búa!“ segir Lenka. Nú er það
Lilja yngri sem tekur orðið og
vill leggja eitthvað til málanna.
,,Er hún ekki yndisleg?" spyr
nafna hennar og guðmóðir og
aðdáunin leynir sér ekki í svipn-
um. ,,Mitt hlutverk er náttúr-
lega að dekra við hana fram úr
hófi svo foreldrarnir ráði ekki
neitt við neitt!“ segir Lilja eldri
brosandi og tekur hana í fang-
ið. Þær Lenka eru sammála um
að Lilja litla hljóti að vera upp-
rennandi skákdrottning því að
hún sé þegarfarin að ,,stúdera“
skák af mikilli innlifun. ,,Hún
vill ólm komast í nánari tengsl
við taflmennina með því að
bragða á þeim," segir mamma
hennar og brosir. Bragð er að þá
barnið finnur.
Velvilji í okkar garð
„Guðfríður Lilja tók að sér
fjáröflun fyrir íslensku kvenna-
sveitina, en það er nokkuð sem
ég þarf sem betur fer ekki að
hafa áhyggjur af í Tékklandi,"
segir Lenka. Hvernig hefurfjár-
öflunin gengið? ,, Hún hefur
gengið framar vonum," segir
Lilja, ,,en þetta er búið að vera
mjög mikil vinna, ég hef lagt
dag og nótt við að ná endum
saman. Við skákkonur erum afar
þakklátar þeim fjölmörgu aðil-
um sem hafa sýnt okkur velvild
sína í verki.
Ég vil sérstaklega fá að nefna
menntamálaráðherra, Björn
Bjarnason, en hann tók okkur
vel og hvatti okkur til dáða.
Einnig vil ég nefna Lilju Ólafs-
dóttur, forstjóra Strætisvagna
Reykjavíkur, en SVR hefur líka
stutt dyggilega við bakið á okk-
ur og við metum það mikils.
Einn Ólympíufaranna, Áslaug
Kristinsdóttir, er strætisvagna-
bílstjóri og því í raun ákveðinn
brautryðjandi á tveimur hefð-
bundnum karlasviðum og stétt
sinni til sóma. Það eru sannar-
lega allir öruggir í strætó hjá Ás-
laugu en þaðerhinsvegarbetra
að passa sig á henni við skák-
borðið!“ segir Guðfríður Lilja,
stolt af liðskonu sinni i Ólymp-
íusveitinni. ,,Þá verð ég einnig
að fá að þakka Ágústi Ármann,
ómetanlegum stuðningsmanni
kvennasveitarinnar. Annars
hafa svo margir stutt við bakið
á okkur að það tæki alltof lang-
an tíma að þylja upp en við
sendum þeim hér með öllum
kæra kveðju."
Berjast tii síðasta blóð-
dropa
Guðfríður Lilja leggur ríka
áherslu á hversu ánægð hún sé
með stöllur sínar í íslensku
sveitinni: ,,Við erum ein heild
og það ríkir mikil samstaða hjá
okkur. Það gefur hins vegar
auga leið að þegar landslið
kvenna er búið að liggja niðri í
eins mörg ár og raun ber vitni
þá tekur tíma að byggja það upp
aftur. En með því að taka þátt
í mótinu oggefast ekki upp þótt
á móti blási erum við að hugsa
til framtíðar. Ef ungar skák-
stúlkursjá að ísland stendur við
bakið á skákkonum sínum og
sendir þær stoltar til að leika við
afrekskonur annarra þjóða, þá
verður til með tímanum upp
frjór jarðvegurtil afreka ogauk-
ins áhuga.
Það getur vel verið að við ís-
lensku stelpurnar töpum öllum
okkar skákum á Ólympíumót-
inu, vel að merkja á móti sveit-
um sem oft eru þrautþjálfaðar
og hafa verið að tefla á Ólymp-
íumótum í áraraðir, en við erum
staðráðnar í að berjast af krafti
og tefla hverja einustu skák í
botn svo við lærum sem mest af
þessu. Af öllum sveitunum sem
mæta til leiks verður mesta bar-
áttu- og leikgleðin hjá okkur ís-
lensku stúlkunum, það er ekki
spurning!" ,,Já, það er rétt!“
segir Lenka brosandi og segist
fyrir hönd tékkneska kvenna-
landliðsins í skák óska því ís-
lenska alls hins besta í barátt-
unni.
12
Vikan