Menntamál - 01.12.1940, Blaðsíða 37

MENNTAMÁL
99
sér eitthvað til tjóns, gerir jafnframt öðrum eitthvað til
miska eða angurs. Áhrif vínneytanda eru því margþættari
og ábyrgðarmeiri en flesta grunar.
Áhrif vínnautnarinnar koma fram í ýmsum myndum,
sumar eru svo lævísar, að eftir þeim er ekki tekið i fyrstu.
En það er margsannað, í mörgum þjóðfélögum, að oft má
rekja spor glæpamennsku til leynilegrar vínnautnar. Það
er sálfræðileg staðreynd, að ýmsir menn, sem hafa haft
ábyrgð á hendi í störfum sínum, hafa stundum gripið til
þess að neyta víns til þess að hressa sig og örva, en hafa
undir áhrifum vínsins stigið fyrsta sporið til vanrækslu og
ef til vill svika og stærri glæpa. Engirin getur skilið í því,
þegar einhvern daginn verður uppvíst um umgengnisgóðan
og hrukkulausan borgara, að hann hafi framið afbrot. Menn
átta sig kannske fyrst á því, þegar það upplýsist, að sá
hinn sami hafi árum saman verið vínneytandi, fyrst á til-
tölulega meinlausan hátt, síðar notað vínið til þess að ná
í stundar örvun og ímyndaða karlmennsku til þess að geta
hulið afbrot sín. Á þennan hátt verkar víniö sem blekking.
Og áhrif þessara manna til tjóns eru víðtæk, þau ná til
samverkamanna, ef til vill til stórra fyrirtækja, þau ná inn
í heimilislíf einstaklingsins, þar sem aðstandendur, ef til
vill óviðbúnir, verða að horfast í augu við þann ægilega og
grimma sannleika, að heimilisfaðirinn sé orðinn afbrota-
maður. Þannig er oft sagan um fjárglæframenn. Þó eru
ýms önnur afbrigði, sem ættu að standa mönnum nógu
eftirminnilega fyrir hugskotssjónum, til þess að forðast
hið sama. Þeir, sem drekka frá sér allt vit, og komast yfir
á hið ósjálfstæðasta stig drykkjumannsins, líöa stundum
hryllilegustu sálarkvalir. Nefna mætti dæmi um hið aumk-
unarverðasta ástand, sem slíkir menn komast í. — Drykkju-
maður einn var í herbergi sínu, en í næsta herbergi við
hann var engin lifandi vera. Þá skynjar hinn drukkni
maður, að í næsta herbergi sé verið að myrða svertingja,
það er hvítur maður, sem fremur verknaðinn. Hinn drukkni