Menntamál - 01.08.1961, Blaðsíða 53

MENNTAMAL
131
er fjöldi ranghljóða orða, og valda þau treglæsum börnum
að sjálfsögðu miklum örðugleikum. Einsætt er, að barn,
sem heyrir orðið ,,segja“ án þess að fá jafnframt sjón-
ræna hugmynd af hinu ritaða orði, sem það hefur séð áð-
ur, getur ekki hlustað sig til hljóðanna egj. 0g barn, sem
rekst á orðið „segja“ í rituðu máli, áttar sig ekki á sjón-
mynd þess, vegna þess að framburður í mæltu máli er ann-
ar. Það getur ekki heldur lesið það, hljóðgert eða stafað
það rétt og náð þannig eðlilegum tengslum (syntese). Ör-
yggi í lestri og stöfun slíkra orða vinnst einungis með tíðri
og breytilegri endurtekningu og fræðslu um sérkenni orð-
anna. Hér er ástæða til að þjálfa allmörg stutt orð sem
hrein minnisorð. Ýmis mjög stutt orð, svo sem að, það,
því, þá, nú, um, hún, er, var, valda treglæsu börnunum örð-
ugleikum með sérstökum hætti. Treglæsu börnin geta að
sjálfsögðu vel lesið þessi orð, en þau blanda þeim saman
við önnur orð, sakir þess hve sérkennalaus þau eru og líkj-
ast hvert öðru. Einkum hættir börnunum við að lesa þau
rangt, þegar þau rekast á þau í samfelldu máli, sumpart af
því að rangur lestur brenglar merkingu ekki að ráði og
sumpart af því að lengri og fágætari orð í textanum krefj-
ast allrar orku og athygli barnanna, svo að þau líta mjög
lauslega á þessi smáorð. Þjálfun við þessi orð líkist helzt
því að læra margföldunartöfluna. Það má hafa hvert þess-
ara orða á litlum spjöldum, þannig að börnin geti hlýtt
hvert öðru yfir, tvö og tvö saman, og það má líka hafa þau
á spjöldum, sem kennarinn sýnir bekknum eitt andartak,
og börnin sjá orðmyndina sem heild, en geta því ekki staf-
að sig til hennar af því, sem þau hafa fyrir augunum.
Slíkur skyndilestur eða andartakslestur á orðum er góð-
ur mælikvarði fyrir kennarann á það, hvaða orð börnin
kunna og hvaða orð þau eiga örðugt með, svo að frekari
þjálfunar er þörf. (Lærerforeningens Materialeudvalg sel-
ur slíka orðalista.)