Menntamál - 01.04.1972, Blaðsíða 8

argeta þeirra eykst, leiðir athugun þeirra á um-
hverfi sínu af sér þörf á að lesa sér til um það,
sem þau hafa heyrt og séð. Barnið lærir að safna
saman hlutum og efni og raða því eða líma í
bækur eða setja það upp og sýna öðrum, sér til
mikillar ánægju. Á þessum aldri vex þörfin á
að lesa sér til um hluti, sem barnið hefur sjálft
kynnzt af eigin raun, og forvitni þess beinist að
bókum og fjarlægara efni en nánasta umhverfi.
Á öllum stigum skólans þarf bókasafnið að inni-
halda bækur til uppsláttar, náms og skemmtunar,
ef vel á að vera.
Þegar bækur eru valdar til skólabókasafns, þarf
þess vegna að taka tillit til þarfa allra aldurs-
flokka, þroskastigs og getu livers aldurs. Fyrir
nemendur í fyrstu bekkjum barnaskólans verður
skólabókasafnið að liafa bækur, sem hvetja þá
til þess að lesa sér til ánægju og hjálpa þeim við
alla skólastarfsemina. Fyrir eldri börnin eiga
skólabókasöfnin að þjóna sama tilgangi og fyrir
yngri börnin og þar að auki lijálpa þeim við
fróðleiksleitina. Umfram allt er það tilgangur
bókasafnsins að hvetja nemendur til lestrar sér
til fróðleiks og skemmtunar. Lestrarvenjur og
áhugi á lestri mótast venjulega á bernsku- og
æskuskeiði, og því er um að gera að hlúa sem
bezt að þeim áhuga á þessum aldri.
Hver er íslenzkur bókakostur
fyrir börn á skólaskyldualdri?
Segja verður liverja sögu eins og liún er, og
hjá bókaþjóðinni miklu liefur barnabókaútgáfu
verið furðulega lítill gaumur gefinn. Bókaútgef-
endur kvarta yfir því, að barnabækur verði að
vera almennt ódýrari en fullorðinsbækur og eng-
inn muni kaupa barnabók á sex hundruð krónur,
þótt hliðstæð bók gefin út fyrir fullorðna sé
seld á því verði. Útkoman hefur því orðið sú,
að þorri þeirra barnabóka, sem út koma á ári
hverju, eru reyfarar þýddir á óþarflega lélegt
mál, prentaðir á þykkan, óþjálan pappír, bundn-
ir í lélegt band og lítið samræmi milli málfars,
efnis og leturstærðar, — líklega allt til þess að út-
MENNTAMÁL
66
gefendur sjái sér fært að halda verðinu nógu
lágu.
íslenzkir rithöfundar, sem skrifað hafa barna-
bækur, hafa tæpast getað vænzt sama lieiðurs
fyrir verk sín og þeir, sem skrifað liafa fyrir full-
orðna, þótt bókmenntalega séð hafi verkin verið
hliðstæð. Þeir, sem þó hafa haldið ótrauðir áfram
skrifum sínum fyrir börn, eru meslmegnis kenn-
arar. Það er ekki fjarri lagi að ætla, að milli 70—
80% af þeim, sem gefið hafa út bækur fyrir börn
hér á landi, séu eða hafi verið kennarar.
Hvernig er íslenzkum börnum séð fyrir lestrar-
efni? Við þekkjum þann sið, sem virðist rótgró-
inn hjá okkur, að gefa bækur í jólagjöf. Þessi
siður hefur leitt til þess, að barnabókaútgáfa er
öll miðuð við jólamarkaðinn, og nokkrum dögum
fyrir jól hlaupa svo foreldrar og frændur til og
kaupa einhverja álitlega bók, sem þeir stinga í
jólapakka barnanna. Sjaldnast er innihald bók-
arinnar kannað fyrirfram og því undir liælinn
lagt, hvaða bók verður fyrir valinu. Einn útgef-
andi benti mér á þá staðreynd, að fullorðið fólk
er aðalkaupendur barnabókanna, og J)ví yrði
að miða auglýsingarnar við þá fullorðnu en ekki
lesendurna — börnin sjálf. Fræðslubækur fyrir
börn hafa verið nær óþekkt fyrirbrigði á almenn-
um markaði, enda hafa útgefendur lýst því yfir,
að tilgangslaust væri að gefa út slíkar bækur,
Jjví að foreldrarnir keyptu J^ær ekki.
Víðast hvar erlendis, Jsar sem skólabókasöfn
eða barnabókasöfn hafa tekið til starfa, liafa
bókaverðir, kennarar og sérfræðingar í bókfræði
samið bókaskrár, sem skólabókaverðir geta notað
við uppbyggingu safna sinna og almenningur
liagnýtt sér við val á gjafabókum fyrir börn. Er
J)á búið að vega og meta bækurnar, kosti Jæirra
og galla, og þar sem útgáfan er fjölbreytt, er af
nógu að taka. Sem dæmi um slíkar skrár má
nefna: Eleven to fifteen. A basic book list of
non-fiction for secondary school libraries, London
1963; Best books for children, árbók gefna út í
Bandaríkjunum, sem telur um 4.000 bækur og
raðar J)eim upp eftir aldursflokkum og efni.
Skolebiblioteket er samsvarandi skrá gefin út
árlega fyrir danska bókaverði, og svo mætti lengi
telja.