Menntamál - 01.04.1972, Blaðsíða 15

og títuberjatelpur, sem lifa þar í sátt og sant-
lyndi. Elsa Beskow sótti einnig hugmyndir í dag-
legt lif. Hún lýsir því á hugnæman hátt í sög-
unurn um frænkurnar þrjár, þá bláklæddu, þá
brúnklæddu og þá grænklæddu. Bækur sínar
myndskreytti Elsa Beskow af mikilli nákvæmni
og listiengi. Myndirnar og sögurnar verða í bók-
um hennar órjúfanleg heild. Engin af bókum
hennar hefur verið gefin út á íslenzku, og er
það skaði.
Önnur tegund myndskreytinga í smábarna-
bókum er eftirlíking af barnateikningum. Þann-
ig eru t. d. myndirnar í bókinni um Stubb. Þar
í bókínni um Stubb eru myndirnar nokkurs konar
eftirlíking af barnateikningum, einfaldar og skýrar.
eru myndirnar gerðar einfaldar og barnalegar.
Bakgrunnur er yíirleitt ekki notaður. Mynd-
skreyting margra nútíma smábarnabóka byggist
á svonefndri auglýsingalist (plakatkunst). Mynd-
'rnar eru í sterkum litum, einfaldar að gerð og
oft fullar kímni.
Loks má nefna Jtær smábarnabækur, sem
skreyttar eru ljósmyndum. Yfirleitt er aðalefni
þeirra fræðsla. Til dæmis er Anna Riwkin-
Bricks mjög Jrekkt fyrir ljósmyndabækur sínar,
en Jrær fjafla flestar um lifnaðarhætti fólks í
ýmsum löndum. Meðal Jteirra er sagan um Lappa-
telpuna Elli-Kari, en hún lýsir lifnaðarháttum
Lappa á skemmtilegan hátt. í bókinni „Sia bor
pá Kilimanjaro" er lýst lifnaðarháttum svert-
ihgjatelpunnar Síu og fólks liennar, sem býr við
fjallið Kilimanjaro. Noriko-San á heirna í Japan
og Marko í Júgóslavlu. Allar þessar bækur eru
prýddar góðum ijósmyndum og tilvaldar til að
víkka sjóndeildarhring barnanna. Efni þeirra
vektir spurningar í hug Jieirra, Jrau langar til
að vita meira.
Margar fleiri bækur af Jtessari gerð mætti nefna,
eins og t. d. bókina „B0rnene pá Kuglen“ eftir
Danina Elemming Bergsö og Börge Björnböl.
Þessi litla bók segir frá litlum börnum, hvítum,
gulum, svörtum og brúnum. Sum eiga heima í
borgum, sum í Jrorpum, sum í sveit og sum eiga
hvergi heima. Það eru flóttabörnin. En alls stað-
ar eru börnin börn með sömu Jjarfir og langanir,
hvar sem þau eiga heima á jörðinni. Margar
smábarnabækur hafa verið samdar með Jrað í
huga að reyna að fyrirbyggja kynjjáttahatur. Og
hvar ætti að byrja, ef ekki á smábörnum? Þeir,
sem semja slíkar bækur fyrir lítil börn, vita, að
barnshugurinn er móttækilegur og enn ekki hald-
inn fordómum hinna fullorðnu. Sameinuðu
Jjjóðirnar hafa stutt slíka viðleitni og jafnvel
verðlaunað höfunda slíkra bóka.
Víkjum nú að útgálu smábarnabóka hér á
landi. Synd væri að segja, að hún sé fjölbreytt.
Þó hefur lnin nokkuð aukizt að undanförnu,
aðallega að Jjýddum bókurn. Fáir íslenzkir höf-
undar liafa tekið sér fyrir hendur að gera sögur
fyrir yngstu börnin, og er Jjað illt. Til dæmis
vantar tilfinnanlega myndskreyttar sögur, sem
gerast í íslenzku umhverfi.
Þó skal getið nokkurra ágætra höfunda, sem
gert hafa góðar smábarnabækur. Fyrst skal fræg-
an telja listamanninn Guðmund 'l’horsteinsson,
„Mugg“, sem samdi og myndskreytti ævintýrið
um Dimmalimm lianda lítilli frænku sinni. Önn-
ur lítil íslenzk börn hafa fengið að njóta Jjessa
hugljúfa ævintýris líka í útgáfu Helgafells. Fyrir
mörgurn árum gerði listakonan Nína Tryggva-
MENNTAMÁL
73