Menntamál - 01.04.1972, Blaðsíða 10

um barnabækur. Það hefur næstum leitt fólk til
að halda, að barnabækur væru svo ómerkilegar,
að ekki svaraði kostnaði að stinga niður penna
og skrifa um þær. Við bókaval handa börnum
hafa því íslenzkir bókaverðir heldur ekki þessa
heimild til þess að styðjast við.
Þá er ekki um annað að ræða en snúa sér að
námsskránni og með hliðsjón af lestrargetu barna
á hverju aklursstigi leita á markaðnum eftir
itæfu efni til skólabókasafnsins.
í núgildandi námsskrá sést, að í fyrstu þrem
bekkjum barnaskólans eru kenndir 21—24 tímar,
10—11 fara í lestur, 4 í reikning, 3—4 í átthaga-
fræði og 1 í tónmennt. Ef við ræðum fyrst kennslu
í átthagafræðum, er í flestum skólum stuðzt við
hugmyndaflug kennarans eða kennslubækur út-
gefnar fyrir mörgum árum, sem oft gefa mynd
af átthögum sveitabarnsins, lýsingu á hundum og
kúm, en borgarbarnið liefur fáar lýsingar af sín-
um heími. Vinnubókablöð liafa oft verið notuð,
teiknuð og lituð af nemendunum sjálfum, en
það er bæði erfitt og tímafrekt að skapa þannig
raunhæfa mynd af því umhverfi, sem barnið
hrærist í, fyrir utan tímasóunina, þegar margir
kennarar eru kannske að reyna að útbúa eitt-
hvert svipað efni hver í sínu horni. Tilfinnan-
legur skortur er á handhægum smábókum um
alla þætti þjóðlífsins, bækur, sem segðu t. d. frá
starfi og stöðu sjómannsins, húsmóðurinnar,
læknisins og bóndans, og gerðu grein fyrir því,
hve störf hvers einasta manns eru ómissandi í
Jjjóðfélaginu.
Við höfum talað um áhugamál barna á þessum
aldri. Öllum Jiessum áhugamálum má svala og
gera skil í vel uppbyggðri átthagafræðikennslu,
ef hentugar bækur og efni eru fyrir liendi. Börn
á fyrstu stigum barnaskólans hafa einnig mikinn
áhuga á söng og vísum. Hugmyndaflug Jaeirra er
frjótt, og mætti virkja Jrað miklu betur en gert
er, en skortur á handhægum bókum, bæði fyrir
tónlistarkennsluna og sönginn, er þarna fjötur
um fót.
Á eldri stigunum er að miklu leyti sömu sögu
að segja. Strax í 4. bekk er farið að kenna landa-
fræði, sögu, náttúrufræði og kristin fræði, og þar
er nær eingöngu stuðzt við kennslubókina. Á
MENNTAMÁL
68
sviði landafræði eru helztu heimildarit á íslenzku
Lönd og lýðir, sem Menningarsjóður gaf út, og
Lönd og Jjjóðir, sem Almenna bókafélagið liefur
gefið út, en er að mestu leyti uppselt. Þetta eru
allt ágætisrit fyrir fullorðna, en börn á 10—12
ára aldri, hvað þá yngri, geta tæplega lesið Jiau sér
til ánægju. Alfræðasafn A.B. er einnig mjög gagn-
legt, en nokkuð strembin lesning fyrir börn. í
íslandssögu hafa börn gaman af að fræðast um
okkar gömlu hetjur og J)á ekki síður rnenn, sem
skarað hafa fram úr á síðustu árum. Efni, sem
við eigum til að svala forvitni ungra barna um
menn eins og t. d. Snorra Sturluson, Skúla fógeta,
Jón Sigurðsson eða Halldór Laxness, er af svo
skornum skammti, að margan kennarann óar
við Jtví að setja barni fyrir ritgerð um eitthvert
atriði sögunnar, sem vinna á úr öðrum heimild-
um en kennslubókinni.
Tungumálakennsla færist neðar í bekki, og
nú mun danska kennd í 11 ára bekk. Ekkert
bólar Jjó ennjjá á handhægri mynda-orðabók, sem
gæti orðið mikið fræðslu- og ánægjuefni fyrir
börnin. Líka væri gaman að sjá slíka orðabók
yfir íslenzkt mál fyrir yngstu lesendurna, og ein-
falda orðabók, sem börn gætu notað til að fletta
upp nýjum orðum, sem Jrau rekast á í textanum.
/ stuttu máli sagt: Til þess að þjóna þeim
lilgangi skólabókasafnsins að veita nemendun-
um viðbótarfrœðslu i skólagreinum sliortir okk-
ur nccr allt efni. Ríkisútgáfa námsbóka hefur að
vísu unnið mjög Jjarft verk á Jjessu sviði, en
miklu betur má, ef duga skal. Handa yngstu
lesendunum vantar hentugar smábækur fyrir átt-
liagafræðikennsluna, sem verða að vera sniðnar að
íslenzkum aðstæðum eða staðfærðar. Styðjast
mætti við erlendar bækur við samningu slíkra
rita. Fyrir eldri skólastigin vantar hentug rit í
ýmsum greinum, svo sem fjölbreyttari landafræði-
bækur, t. d. einfaldar bækur um nágrannalönd
okkar, sem auðveldlega mætti Jjýða. Okkur vant-
ar bækur um okkar eigið land og sögu, skrifaðar
á litríku, einföldu og skýru máli, og fallega mynd-
skreyttar. Við eigum sárafáar vísindabækur sér-
staklega skrifaðar fyrir börn, engin uppsláttarrit
eins og t. d. alfræðibók, sem svaraði Jiörf ungra
lesenda, engar orðabækur, hvorki fyrir erlend