Bjarmi - 01.06.1999, Blaðsíða 10

Pétur Pétursson

Heitið á þessu greinarkomi sem
skrifað er í tilefni af 100 ára
afmæli KFUM og KFUK er efni
í viðamikla og áhugaverða
rannsókn. Þeirri spumingu sem í yfir-
skrift greinarinnar felst verður varla svar-
að af sagnfræðilegri nákvæmni í stórri
bók þótt hún væri afrakstur dágóðrar
rannsóknarvinnu. Þvi síður er hægt að
svara henni í stuttri grein - og þó. Við
nánari athugun verður sú hugsun grein-
arhöfundi áleitin að blaðagreinarformið
bjóði fremur upp á svar en viðamikil
rannsókn. í blaðagrein verður höfundur
umbúðalaust að finna aðalatriðin þó ekki
sé annað gert en að tæpa á þeim og setja
þau í samhengi sem lesandanum er skilj-
anlegt án þess að sá síðarnefndi hafi
unnið mikla forvinnu sem rannsakandi.
En þetta er hægara sagt en gert.
Til em sannfærandi kenningar um að
afhelgun samfélags og menningar hafi
nærst best þegar borgir í nútímaskilningi
tóku að myndast. Saga Evrópu undan-
famar tvær til þrjár aldir sýnir og sannar
þetta. Skipulag kirkjunnar var úr takt við
þróun borganna. Víðast fór borgarlýður-
inn á mis við kirkjulega þjónustu og fjöldi
menntamanna og leiðtoga lýðsins afneit-
uðu kristindóminum. Guðsþjónusta
kirkjunnar og sakramenti urðu æ fleirum
óviðkomandi og framandi fyrirbæri. Nú-
tíminn rústaði hefðbundnum trúarlegum
venjum og skildi marga eftir á köldum
klaka í andlegum skilningi. En rétt í
þann mund sem borg verður til á íslandi
þá hefur hún eignast æskulýðsleiðtoga
sem var brennandi í andanum að boða
fagnaðarerindið um Krist sem margir
höfðu dæmt úr leik. Þeir töldu að vísind-
in gætu gefið fólkinu andlegt fóður og
skemmtanaiðnaðurinn var í kapphlaupi
Séra Friðrik Friðriksson og Sigurgeir Sigur-
geirsson biskup. Sigurgeir var afi greinar-
höfundar og stofnaði m.a. KFUM- félag á
ísafirði árið 1933.
um það að fylla frítíma og tómstundir
fjöldans og þá var meira hugsað um ódýrt
magn en vönduð gæði.
Fýrir hundrað árum síðan flutti Friðrik
Friðriksson nauðugur viljugur frá Kaup-
mannahöfn til Reykjavikur til að kanna
grundvöll fyrir stofnun KFUM. Hann fann
þennan grundvöll, eða skapaði hann öllu
heldur sjádfur. Ungur maður færði hann
líf sitt sem fóm fyrir Guð og hann fór út á
akur sem fáum hafði dottið í hug að yrði
grundvöllur markvissrar starfsemi í anda
kristinnar trúar. Það er að koma betur
og betur í ljós að starf hans skipti sköp-
um fyrir stöðu kristninnar á þessari öld
og fyrir þjóðkirkjuna sem trúverðuga
kristna kirkju á ofanverðri 20. öld.
Heilagt kvöldmáltíðarsakrcimenti er það
sem tengir söfnuði kristinna manna í dag
við þá kirkju sem Kristur stofnaði fyrir
2000 árum. Um aldamótin 1900 var
þetta náðarmeðal kirkjunnar stórlega
vanrækt af almenningi og jafnvel af prest-
um. Friðrik Friðriksson var prestur og
hann vandi drengina sína á að ganga til
altaris í Dómkirkjunni. Það varð hefð að
félagamir gengu til altaris á skírdag. Fé-
lag hans óx og dafnaði með borginni og
þótt hún myndaði aðeins eina sókn fram
til ársins 1941 þá voru kristileg félög
starfandi í borginni og skipt niður eftir
aldri félaga, hverfum og áhugamálum.
Þessi félagsskapur skaut rótum víðar um
land og blómgaðist á ýmsum stöðum þótt
Reykjavík væri miðstöðin og þar var starf-
ið samfellt. Séra Friðrik hafði það sem
kallað er náðargáfu leiðtogans og hann
byijaði starf sitt á réttum enda, þ.e.a.s.
börnunum. Hann naut snemma viður-
kenningar sem leiðtogi og menn sáu að
hann hafði jákvæð ahrif á unglingana
sem bókstaflega ílykktust að honum.
Friðrik hafði unun af því að ferðast og
hvar sem hann fór fylgdi honum smitandi
andi æskumannsins sem tilbúinn er í ný
uppátæki, stofna félag og slá á létta
strengi milli þess sem Kristur var boðað-
ur af alvöru og festu. Elli kerling skyggði
ekkert á þann ferskleika sem fylgdi hon-
um, trú hans var sívakandi, sífellt endur-
nýjandi og gefandi og skapatidi. Síðustu
predikanir sinar flutti hann blindur en
það heyrðist ekki á mæli hans. Hann var
svo samgróinn þeim boðskap sem hann
hafði helgað líf sitt. íslensk kirkja á séra
Hallgrím Pétursson og passiusálma hans
frá sautjándu öldinni að orna sér við.
Mér er nær að halda 20. öldin geti teflt
séra Friðrik og KFUM og KFUK fram í
þessu samhengi ef í það færi. Hann kom
eins og gróðrarskúr yfir borgarbörnin
sem margir uppeldisfrömuðir skilgreindu
sem götulýð á barmi glötunar. Á sam-
komunum sungu þau um Jesú og hlust-
uðu á leiðtoga sinn segja frá honum og