Heima er bezt - 01.12.1953, Page 24

376
Heima er bezt
Nr. 12
hreppstjóra Ögmundssyni. Hann
hefir víst sagt hreppstjóra frá
erindi. Búið væri að kæra Ólaf
í Tungu fyrir sauðaþjófnað, og
hefur svo skýrt frá málavöxt-
um, og hann væri kominn til að
taka mál þetta fyrir. Svo kemur
hér eyða, sem enginn vissi neitt
frá að segja, fyrr en daginn eft-
ir, þegar þeir sýslumaður og
hreppstj órinn koma að Tungu
með votta, sem ég hef ekki heyrt
nafngreinda. Sýslumaður gerir
boð fyrir Ólaf, húsbóndann. Hon-
um er svarað, að hann sé heima,
en liggi veikur og ekki sé hægt
að fá að tala við hann. Sýslu-
maður krafðist inngöngu til þess
að ganga úr skugga um, hvernig
veikindum hans væri háttað eða
hvort hann væri svo veikur, að
hann væri rænulaus. Var honum
þá hleypt inn um bæjardyr og
komst hann með leiðsögn hrepp-
stjóra að stiga, sem lá upp á
baðstofuloftið. En þar lá Ólafur
veikur, að sögn heimamanna. En
þegar að stiganum kom, sat í
honum kona, Snjáfríður, systir
Ólafs, og bannaði öllum upp-
göngu, jafnt sýslumanni sem
öðrum. Þarna mun hafa orðið
hávaði nokkur, en ekki neinar
ryskingar né líkamleg átök. En
þó munu þeir sýslumaður og Ól-
afur hafa skipzt á nokkrum orð-
um. Ég hef ekki heyrt neitt af
því, sem sýslumaður sagði, en
allir — og þeir eru margir — sem
ég heyrði, hafa það eftir Ólafi,
sem hann sagði við sýslumann,
að ef hann kæmi upp á loftið til
sín, þá skyldi hann troða honum
ofan í koppinn. Þessi orð benda
ekki til þess, að Ólafur hafi ver-
ið þungt haldinn. Ekki fór sýslu-
maður upp til Ólafs, hefur víst
ekki þótt það árennilegt. En
hann gerði ráð fyrir að koma aft-
ur áður langt um liði, og þá
mundi Ólafi batnaður lasleik-
inn, og fór heim við svo búið. Al-
talað var, að Jón Ögmundsson
hreppstjóri hefði sent Ólafi
skeyti um morguninn og látið
hann vita, hvaða gesta væri von
um daginn. Eftir hálfan mánuð
kom svo sýslumaður aftur. Ekki
hef ég heyrt, hve margmennur
hann var þá. En þá fór hann
beint heiman frá sér út að
Tunguferju — lögferja var þá í
Tungu. Ferjumaður kemur eins
og vera bar að sækja þá, sem
vildu láta ferja sig. Sýslumaður
spyr ferjumarininn, hvort Ólafur
sé heima og fær þau svör, að
hann sé farinn af landi burt. Þá
þurfti hann ekki að fara lengra,
og sneri heim aftur. Það var haft
eftir sýslumanni, að þessum
málalokum hefði hann orðið
verulega feginn, að losna þannig
við þetta mál.
En það er frá Ólafi að segja,
að hann fór tafarlaust að heim-
an eftir heimsókn sýslumanns
og þá til Reykjavíkur og leitaði
til Bjarna Oddssonar í Garðhús-
um, vinar síns, sem þá mun hafa
verið orðinn hafnsögumaður.
Bjarni hafði hann svo hjá sér
nokkra daga og kom honum í
skip. Komst Ólafur þannig með
aðstoð Bjarna til Ameríku. Gekk
ferð sú greiðlega. Von bráðar
kom svo bréf frá Ólafi til konu
hans. Lét hann vel af líðan sinni
og sjálfsagt væri, að hún kæmi
með skylduliði þeirra vestur til
sín næsta vor. Þetta gekk allt
greiðlega. Jörðin var seld um
vorið og allt lausafé, jörðin á
3000 kr., en ekki heyrði ég, hvað
fékkst fyrir kvikfénað og búsá-
höld. Eitthvað vildi hann fá af
verkfærum sínum vestur til sín.
Níu manns fór svo frá Tungu til
Ameríku um vorið og Ólafur, sem
farinn var áður, sá tíundi. Elín,
kona Ólafs, skrifaði heim mörg
ár eftir að þau fluttust vestur
og kvartaði jafnan yfir því, að
þeim leiddist og þráðu að koma
heim aftur. Ekki er mér kunnugt
um, hvað Ólafur lifði lengi í
Ameríku, en með vissu var það
fram yfir aldamótin 1900. Elín,
kona Ólafs, rak veitingahús eft-
ir að þau komu vestur, en hann
stundaði smíðar. Elín sagði í
bréfum sínum, sem hún skrif-
aði Sigríði, systur Ólafs, að það
eitt stæði í vegi fyrir, að þau
kæmu heim aftur, að þau gætu
ekki selt eignir sínar fyrir við-
unanlegt verð.
Kindunum, sem Ólafur sló eign
sinni á og fyrr getur, var skilað
til eigandans, svo að hann slapp
skaðlaus. Það, sem Ólafur skuld-
aði öðrum, sem lítið mun hafa
verið, var greitt að fullu, svo að
enginn tapaði neinu. Sigríður,
systir hans, gat ekki farið með
honum vegna heilsu sinnar. En
í hennar stað tók hann með sér
Þorgils, bróðurson sinn, 6 ára,
sem var á framfæri Grafnings-
hrepps, og tóku þau hjón hann
að sér sem sitt barn. Þótti hon-
um farast vel við hreppsfélagið
í þessu. Því auðvitað bar Ólafi
ekki skylda til að annast systur
sina, því arfur hennar hefur víst
verið þrotinn að mestu eða öllu
leyti.
Það, sem hér hefur verið
skrifað um Ólaf Þorsteinsson í
Tungu, er að mestu leyti eftir
sögn þeirra manna, sem voru
honum samtíða. Sumir af þeim
jafnaldrar hans og nágrann-
ar hans frá barnæsku, sum-
ir höfðu verið heimilismenn
hans um lengri eða skemmri
tíma. Allir létu þeir vel yfir veru
sinni í Tungu, og flest hafði þar
verið með meiri rausn en
þá var algengt. Ólafur hafði
betra vit á öllu en aðrir, sem þeir
höfðu kynnzt, og leiðbeiningarn-
ar og tilsögnin hefði verið frá-
bær. En eitt var, sem hann kunni
betur en aðrir, sem hann var dul-
ur á með tilsögn: það var að
blanda brennivín úr spíritus. Það
vissi enginn og það kenndi hann
engum. Hið eina, sem þeir vissu,
var, að hann fékk sér spíritus,
sem allir fengu þá í hvaða verzl-
un sem var, og svo blandaði hann
á kút í skemmunni, boraði gat
á tappann og setti fjöðurstaf í
tappann, sem sneri upp, og lét
kútinn svo standa eða öllu held-
ur liggja úti í skemmu langan
tíma. En þegar hann tók á því,
var það miklu' betra en það
brennivín, sem selt var í verzl-
unum. Ólafur var af sumum kall-
aður drykkfelldur, og þá ekki
lamb að leika við. En aldrei bar
á, að það kæmi að sök á heim-
ili hans eða innansveitar, enda
átti hann þar engum grátt að
gjalda og kunningjar hans létu
sér það óviðkomandi.
Sigríður systir hans, sem fyrr
er getið, lifði lengi eftir að hann
fór til Ameríku — víst 25 ár eða
lengur. Ég var henni vel kunn-
ugur. Sagði hún mér ýmis-
legt frá Ólafi bróður sínum í
Tungu. T. d. var það einhverju
sinni áður en hann fór að búa.
er hún hefði verið 12—14
ára, um haust, kýrnar farn-
Framh. á bls. 383.