Heima er bezt - 01.03.1973, Blaðsíða 24

íslendingar, sem allt hafa á hornum sér, ef við viljum
spjara okkur sjálfir, þótt auðsýnilegt væri í þessu til-
felli, að við vorum sjálfir næstir atburðinum, með beztu
og fljótvirkustu björgunartækin, og þar af leiðandi í
beztri aðstöðunni til að hjálpa okkur sjálfum.
Fleira tal varð og skringilegt.
Þegar íbúum Vestmannaeyja var borgið, hvörfluðu
hugir eðlilega að staðnum. Hvaða örlögum sætir þessi
blómlega verstöð? Hvað verður um öll verðmætin í
fasteignum og vélum? Hvert verður tjón íbúanna og
állra landsmanna? Engin gat og getur svarað þessu. En
ljóst er, að tjón og björgunarstarf mun kosta milljarða
króna.
Ég hafði það á tilfinningunni, að sumir bókstaflega
umhverfðust við tilhugsunina um, að við þyrftum að
borga þetta allt sjálfir. Stjórnvöld voru skömmuð fyrir
að þiggja ekki ímyndaðar fjárfúlgur frá erlendum
vinaþjóðum, rétt eins og þær væru fyrirframgefnar
mjólkurkýr. Og virt dagblað sagðist hafa sent frétta-
mann í erlend sendiráð til að spyrjast fyrir um hvað
mikið ætti að gefa okkur!!. Og í öðru blaði las ég um
það, að við værum aldrei borgunarmenn fyrir öllu þessu
tjóni, þótt enginn annar en við hefðum byggt þetta
allt upp og það á tiltölulega skömmum tíma að mestum
parti. Svo þegar fréttir fóru að berast af stórgjöfum
frá frændum okkar á Norðurlöndum, heyrði ég því
varpað fram, hvort við gætum ekki „mjólkað“ aðra
svona líka. Kannski slík „mjólkun“ hefði getað orðið
einn af bjargræðisvegum þjóðarinnar? Okkur vantar
fjölbreytni í þá! Ég ætla að minnsta kosti að hætta að
hlæja að honum Mintoff á eyjunni Möltu, sem reynir
að bjóða eyjarskekilinn hæstbjóðanda í hvert sinn, sem
hann vantar fé í ríkiskassann.
Ég er ekki sár yfir því að þiggja hjálp frá vinveittum
þjóðum, ef því fylgir ekki kvöðin, sem lögð var á
Garðar Hólm, að þurfa að setja upp nýtt andht. En ég
er sár yfir því að ætla okkur að taka upp stafkarls stíg
áðiu: ljóst er hvort hjálp er til staðar, eða sýnilegt hvort
við sjálfir ætlum að taka til hendinni.
Ef einstaklingur verður fyrir áföllum, gengur hann
ekki fyrir hvers manns dyr og biður ölmusu. Slíkt telur
enginn sér sæma. Hitt er svo annað mál, að hafi þessi
hinn sami einstaklingur sýnt einstæða sjálfsbjargarvið-
leitni, eru ætíð til drengskaparmenn sem vilja rétta hon-
um hjálparhönd, og fúslegast þegar kjarkur hins hjálp-
arþurfi er mestur. Oft hendir það líka, að svona dreng-
skapur getur átt eftir að koma að notum fyrir mann
sjálfan, því enginn veit ævina fyrr en öll er.
Alveg sama gildir um þjóðir. Ég gat því vel skilið,
þegar lýst var þeirri skoðun, að rausnarleg hjálp frænda
okkar á Norðurlöndum stafaði ekki hvað sízt af því, að
þeim var orðið Ijóst, að við sjálfir ætluðum að taka
myndarlega til hendinni í erfiðleikunum. Frændur okk-
ar hafa því kunnað að meta sjálfbjargarviðleitnina, enda
eru þeir náskyldastir okkur að menningu og öllum
hugsunargangi. Sama er ég viss um að verður uppi á
teningnum hjá öðrum vinveittum þjóðum.
Persónulega er ég þó þeirrar skoðunar, að við hefðum
sjálfir getað staðið undir öllu þessu tjóni. Og ég tel, að
við hefðum haft gott af að glíma við þetta, þótt tekið
hefði það tímann sinn. Það hefði fært okkur saman og
við hefðum enn betur gert okkur grein fyrir því, hvað
það merkir að vera sjálfstætt fólk, og hvað kostar að
vera það. Við hefðum einnig komist að því, að við get-
um ekki búið í þessu landi nema að vinna saman, — allir
fyrir einn og einn fyrir alla.
En hefðum við haft peningana til þess ’arna? Gera
má ráð fyrir því, að mín hagfræði þyki ekki góð frem-
ur en hagfræðin hans Björns í Brekkukoti, en hugsa má
um hana.
Mig minnir, að alþingi áætlaði, að við verðum til
náttúruhamfaranna um 2 milljörðum á þessu ári.
Á sl. ári eyddum við í brennivín og tóbak á 3ja mill-
jarð króna.
Við höfum haft efni á að binda togaraflota okkar við
bryggjur á hverju ári vegna verkfalla; í mánuð nú í
þessum þrengingum.
Við höfum lagt af mörkum (guð veit hvað margar)
milljónir króna í Landhelgissöfnun og Vestmannaeyja-
söfnun, og ég hef ekki orðið var við, að neinn líði skort
af þeim sökum.
Ætlunin er að eyða tugum milljóna af almannafé í til-
efni ellefu alda afmælis lslandsbyggðar, fyrir utan þær
milljónir, sem einstaklingar fara með af sama tilefni.
Við töpum hundruðum milljóna árlega í glötuðum
vinnustundum vegna verkfalla, sem við eru orðnir
frægir fyrir út um allar jarðir.
Fleira mætti tína til. En þrátt fyrir allt þetta hefur
hvert mannsbam heldur aukið við sig af veraldlegum
gæðum frekar en hitt. Hvað myndi þá ekki ske, ef við
nýttum hvert handtak og hvert tæki stanzlaust um fá
ár, — og ef við þrengdum svolítið að okkur með allan
lúxus?
Þegar ég hef allt þetta í huga, fyrirverð ég mig svo-
lítið fyrir þá landa mína, sem geð hafa í sér að ganga
bónbjargarleið milli sendiráða, ekki sízt ef hinir erlendu
menn hefðu nú einhvern kunnugleika á því hvernig við
sjálfir stöndum að málum. Og það fer heldur ekki vel
í mig þegar forustumenn lýsa því yfir, að ánægðastir
komi þeir úr sendiferð, þegar þeir koma með vasana
fulla af gjafafé.
Séu fjölmiðlar og stjórnmálamenn rödd almennings-
áhts, fer það ekki á milli mála, að það er útbreidd skoð-
un, að við sjálfir hefðum á engan hátt getað staðið und-
ir tjóni náttúruhamfaranna í Heimaey. Sé þetta rétt
mat, getum við andað léttara, okkur verður gert lífið
léttbærara með rausnarlegri hjálp. Það verður að vona,
að sú mikla hrifning, sem látin er í Ijós yfir þessu (af
fjölmiðlum) stafi af þakklátum huga til gefenda fyrir
drengskapinn, en ekki af duUnni ósk um sérhlífni okk-
ur til handa.
Þeir hljóta að vita, að hugsunargangur hennar ömmu
og hans afa í Brekkukoti á enn ríkan hljómgrunn hjá
þjóðinni. E. E.
96 Heima er bezt