Heima er bezt - 01.11.1977, Blaðsíða 2

Ferhafélag Islands 50 ára
Hinn 27. nóv. hélt Ferðafélag Islands hátíðlegt 50 ára
afmæli sitt. Svo kunnugt er félagið öllum landslýð, að
óþarfi er að kynna það eins og það starfar nú, en um
leið og ég færi því þakkir fyrir hálfrar aldar merki-
legt og mikilvægt starf, vildi ég rifja upp sitthvað frá
Iiðnum tíma og ræða breytt viðhorf þessara mála.
Enda þótt 50 ár séu engin óratími í sögunni, þykir
oss, sem lifað höfum síðustu 50 árin, það furðulangur
tími, og hinum, sem enn eru yngri, þykir slíkt í óra-
fjarlægð að minnast félagsstofnunar fyrir 50 árum.
Breytingarnar á þessum tíma eru slíkar, að vér venju-
lega gerum oss þær ekki ljósar, nema með því að skyggn-
ast til baka. Allt má heita nýtt, umhverfið, lifnaðar-
hættirnir og lífsviðhorf þjóðarinnar. Söm er hún Esja
og samur er Keilir“ kvað Bjami fyrrum, og víst er um
það, að þau eru hin sömu, en þau horfa nú yfir allt
annað samfélag en þau gerðu á Bjarna dögum, og í
því samfélagi hafa gerst stórfelldari breytingar nú á
50 árum, en gerst höfðu áður allan tímann frá Ingólfs
dögum. Og í raun réttri hefur F. í. unnið markvíst að
því að fleyta oss yfir iðuköst breytinga, með því að
tengja hugi okkar nánar en nokkru sinni fyrr við
landið sjálft, ósnortið eins og það var í árdaga byggðar.
Nokkru áður en félagið var formlega stofnað höfðu
nokkrir ungir Reykvíkingar, flestir úr verslunarstétt,
tekið sig til og hrist af sér bæjarrykið þegar tími gafst
til, og tekið að iðka gönguferðir um nágrenni bæjar-
ins, klífa fjöll og leita inn í hinar nálægari óbyggðir.
Ekki veit ég, hvernig menn litu almennt á þessi tiltæki
þeirra, en grunur minn er, að flestir hafi látið sér fátt
um finnast og jafnvel hneykslast á þessum kúnstum,
og kallað þær sérvisku eða jafnvel flónsku. Islending-
um hafði frá alda öðli verið lítið gefið um fjallgöngur,
hvort sem það var af ugg við öræfin eða erfiðið.
En smám saman drógst athygli manna að ferðalögum
til gagns og gamans, og þar kom að nokkrir tugir manna
komu saman og stofnuðu F. I. í skammdeginu 1927, og
settu sér þar lög og stefnuskrá, þar sem svo var ákveð-
ið, „að tilgangur félagsins væri að stuðla að ferðalög-
um á Islandi og greiða fyrir þeim“. Þessum tilgangi
hefir félagið þjónað dyggilega í hálfa öld, svo að nú
ferðast árlega þúsundir manna á vegum þess, og leggja
leiðir s’nar um öræfi og óbyggðir, klífa fjöll og kanna
útskaga. Munu það ekki vera víðáttumikil svæði á land-
inu, svo að Ferðafélagshópar hafi ekki lagt þar leiðir
sínar. Starfsemi félagsins er orðinn sterkur þáttur í
lífsmynstri þjóðarinnar.
Margt hefir komið til þess, að þróunin hefir orðið
slík. Á þessum 50 árum hefir byggð landsins gjör-
breytst. S'fellt býr stærri og stærri hópur þjóðarinnar
í þéttbýli, en með auknu þéttbýli rofna tengslin við
náttúruna, og um leið skapast þörfin fyrir að komast
eitthvað út fyrir húsaþyrpingarnar og malbikið. Bætt
vegakerfi og samgöngutæki og ekki síst rýmri efna-
hagur einstaklinganna hefir gert þetta kleift í ríkuleg-
um mæli. En það haggar ekki þeirri staðreynd, að
Ferðafélagið hratt hreyfingunni af stað á þeim tíma,
sem vegakerfið var enn harla ófullkomið og ferðabún-
aður og farartæki fátæklegt. Og miklu veldur sá, er
upphafinu veldur. Og ef til vill er mest um vert for-
dæmið, sem félagið hefir skapað.
Það er fróðlegt að skoða hvernig ferðir félagsins hafa
þróast úr örfáum ferðum árlega í næsta nágrenni
Reykjavíkur, í tugi ferða um allt land. Hefir kunn-
ugíeiki almennings á landinu ekki aukist lítið við það.
Kjörorðið var og er „félag allra landsmanna", og
fjölmennar deildir hafa vaxið upp víða utan höfuðborg-
arinnar, og nú eru fleiri þúsundir félagsmanna, en ein-
staklingar voru í upphafi.
Mikilvægur þáttur í starfi félagsins hefir verið bygg-
ing sæluhúsa, til gistingar víðsvegar um fjöll og öræfi.
Þau eru öll vistleg, íburðarlaus og búin hinum nauð-
synlegustu tækjum, til þess að ferðamaðurinn getur lát-
ið sér líða vel, hvort sem hann er í stórum hópi, eða
einmana göngumaður. Framan af voru sæluhúsin reist
á fögrum stöðum við ruddar bílaslóðir. Hefir það síð-
ar reynst tvíeggjað sverð, eftir að umferðin jókst, svo
að hætta hefir orðið á örtröð og eyðingu, hins við-
kvæma öræfagróðurs. En nú síðari árin er stefnt eink-
um að því að reisa húsin við gönguleiðir, svo kleift
megi verða að ferðast langar leiðir gangandi með sára-
lítinn útbúnað. Og jafnframt þessu hefir félagið kennt
mönnum að búa sig til ferðalaga, bæði að klæðnaði og
öðru.
Ótalið er þó það, sem F. I. hefir unnið markverðast
að mínu mati, en það er að það hefir kennt mönnum
að umgangast landið og náttúru þess, enda þótt enn sé
langt í land, að allir hafi numið þá list til fulls, en það
eru líka enn margir, sem aldrei hafa komist í beina
snertingu við F. I. eða gengið í skólá þess í öræfaferð.
Að yísu hafa alltaf verið til þrifnaðarmenn, sem
aldrei skildu eftir óhroða þar sem þeir fóru, en hinir
voru þó fleiri, sem létu sig slíkt engu skipta, þótt þeir
350 Heivia er bezt