Heima er bezt - 01.12.1995, Blaðsíða 6

Svo era það glöggveislumar, sem við fluttum inn frá
Svíþjóð, en þar drukku menn upphaflega glögg á messu-
degi heilagrar Lúsíu þann 13. desember. Ekki era nema
rúmlega tveir áratugir, síðan hér fór að tíðkast, að fólk
gerði sér dagamun á vinnustöðum með því að hafa glögg
og piparkökur einhvern jólaföstudaginn, og tengdist það
þá ekkert frekar Lúsíu. Þessar veislur fengu svo yfir-
þyrmandi séríslenskan svip með tímanum eins og margir
innfluttir siðir en eru, Guði sé lof, í rénun. Jólaglögg er á
vinnustöðum fullorðna fólksins, litlu jólin heita hins veg-
'olahangikjötið borða flestir íslendingar
ómælt á jóladag eins og forfeður þeirra
'fmargar aldir, og enn muna margir eldri
borgarar gamla jólaskammtinn. Þá var
hverjum og cinum skammtað ríflega af
hangikjöti ásamt öðru þjóðlegu góðgæti, sem
alþýða manna kallar þorramat nú til dags.
Nýtnum mönnum entist þetta fram yfír þrett-
ánda. Sums staðar var skammtað á risastórar
flatkökur, sem voru sérstaklega búnar til fyr-
ir þetta tækifæri og voru eins konar brauð-
diskar. A aðfangadagskvöld var reynt að hafa
nýmeti, væri þess nokkur kostur. Þeir sem
gátu slátruðu kind eða kálfí til jólanna, svo að
hægt væri að elda kjötsúpu
úr nýju keti á aðfangadags-
kvöld. Þetta var áður en
farið var að steikja kjöt til
hátíðabrigða, en upp á það
lag komust sveitamenn ekki
almennt fyrr en eldavélar
urðu algengar á fyrri hluta
20. aldar. Þá bættust líka
við jólabakkelsið ýmiss kon-
ar smákökur, randalínur,
jólakökur og tertur. Aður
var jólabrauðið að mestu
steikt, kleinur, pönnukökur,
lummur og laufabrauð.
Þorláksmessuskata.
Steinunn Ingimundardóttir
hússtjórnarkennari býr til
pokabaunir.
Jólaföstu-
glaðningur
A jólaföstu eru einhverjir
mestu annríkisdagar ársins.
Fyrir utan stappið við að búa
til eða útvega það, sem þarf
til gjafa og veislufagnaðar um
hátíðarnar, er til siðs hjá
mörgum að skemmta sér þá
við mat og drykk, taka forskot
á jólin eins og það heitir í
auglýsingunum. En vegna þess að mest af svona tilhaldi
er komið út af heimilunum blómstra viðskiptin þessa
daga. Veitingahús auglýsa jólahlaðborð hvert í kapp við
annað. Venjulega er þar hefðbundinn íslenskur jólamatur,
svo sem hangikjöt og laufabrauð ásamt mögulegum og
ómögulegum kræsingum af öðru tagi. Sumt af því er ekki
beinlínis kunnuglegt. Ég komst t.d. í „grænt jólahlað-
borð” á matstofu Náttúrulækningafélagsins um árið, þar
sem margt sælgætið bar á góma. Fátt af því minnti bein-
línis á íslensk jól, enda eru þau mest kjöthátíð, en þetta
var nær eingöngu úr jurtaríkinu. Svona víxlsporum ættu
fornmetisspekúlantar annars að þegja yfir.
398 Heima er best