Æskan - 01.04.1963, Page 12

Hvað
er
klukkan
Kort þetta sýnir hin 24 tímabelti, sem getið var hér. Ójöfnur takmarkalínanna stafa af óskum hinna
ýmsu ríkja um að hafa sama tíma innan takmarka hiutaðeigandi ríkja. Sjá til dæmis ísland á kortinU'
Á vesturströnd Noregs bæri mönnum með réttu að hafa Vestur-Evrópu-tíma, en Mið- og Austur-Ev'
rópu-tíma í hinum hlutum landsins. Tölurnar á kortinu sýna tímamismun hinna ýmsu staða, í austuf
og vestur frá Greenwich. Eftir kortinu er mjög auðvelt að reikna út hvað tíma líður á hinum ýmsU
stöðum hnattarins.
að er kunnugt, að sólin kemur fyrr upp á Seyðis-
firði en í Reykjavík, og sömuleiðis, að það er dagur
hinum megin hnattarins, þegar nótt er hjá okkur — og
öfugt. Þetta er eðlileg afleiðing af snúningi jarðarinnar;
við vitum, að þegar okkur virðist sólin koma upp í austri
og ganga til viðar í vestri, þá er það í rauninni jörðin,
sem snýst frá vestri til austurs. Seyðisfjörður, sem liggur
austar en Reykjavík, snýst þess vegna fyrr inn í sólar-
ljósið, og þegar dagur er hjá okkur, er Ameríka ennþá
í skugga. — Hádegi, raunverulegt hádegi — er á hverjum
stað, þegar sólin er hæst á lofti, og ættu klukkurnar að
vera í samræmi við sólina, mundi skapast við það ógur-
legur tímaruglingur. Af hagkvæmum ástæðum hefur jörð-
inni verið skipt niður í 24 belti, sem ná (hvert fyrir sig)
frá norðurheimskauti til suðurheimskauts og eru að breidd
15 gráður, en tímamismunur þeirra nákvæmlega ein
klukkustund. — Innan hvers beltis er sami tími, en beltið
fyrir austan er einum tíma á undan og það fyrir vestan
einum tíma á eftir. Evrópa nær yfir þrjú tímabelti og er
þess vegna talað um Vestur-Evrópu-tíma, Mið-Evrópu- og
Austur-Evrópu-tíma. ísland liefur Vestur-Evrópu-tíma, o%
þegar klukkan er til dæmis 10 í Reykjavík, er hún 11 1
London, en aðeins 8 á Grænlandi. — Takmark tímabeU'
anna samsvarar lengdarbaugunum. Þó er það ekki alUa^’
eins og kortið sýnir, til dæmis til þess að hafa sama tíiOa
í sama landi. Tímabeltin hafa það aftur á móti í för me*
sér, að þegar ferðast er í vesturátt, verður að seinka klukk'
unni, klukkustund eftir klukkustund, en sé farið í austu1
átt, verður að flýta klukkunni á samsvarandi hátt, og ef111
að hafa farið hringinn í kringum jörðina í austur, heí1'1
unnizt lieill dagur, en einn dagur hefur tapazt eftir sömlj
ferð í vestur. En til þess að dagsetningin sé sú saina
hverjum stað, hvernig sem á stendur, hugsa menn sCÍ
landlræðilega dagsetningarlínu, er liggi um óbyggð sví^1
á Kyrrahalinu, og liefur verið samþykkt, að dagsetnh1^
unni skuli breytt í næstliðinn dag, þegar farið er
línuna frá vestri til austurs, en breytt í næstkomandi haí’
þegar farið er um línuna lrá austri til vesturs.
112