Æskan - 01.11.1969, Qupperneq 70

Islenzka
flugsagan
Hinn 3. september s. I. átti vélflug á íslandi 50 ára afmæli.
Eins og þið munið, annaðist sérstök nefnd á vegum Flug-
málafélags íslands flugsýningu bæði inni og úti á Reykja-
víkurflugvelli, dagblöðin — einkum Morgunblaðið — fluttu frá-
sagnir af ýmsum atburðum flugsögunnar, gefin voru út ný flug-
frímerki og sjálfur sá ég um útvarpsþátt í tilefni þessa merka
áfanga.
I þessu landi sögu og þjóðlegra fræða hefði verið gaman að
sjá eitthvað gefið út á prenti um íslenzk flugmál, en það varð
ekki. Ég get sagt frá þvi hér, að ég hef nú í nokkur ár verið að
safna saman gögnum um íslenzka flugsögu. Hvort það kemur
einhvern tíma út á prenti — eða í hvaða formi — er ekki hægt
að segja, en þetta tómstundagaman tekur langan tíma og oft
mikla fyrirhöfn. Ég komst fyrir löngu á þá skoðun. að þetta verk
þyrfti að vinna, hvað sem allri útgáfu eða ábatavon liði.
En hvers vegna er ég að segja frá þessu? Vegna þess, að
þegar flugsýningunni í september var að Ijúka, höfðu nokkrir
Bretar, sem hér voru staddir, orð á því, að íslenzka flugsagan
væri ,,uppi á háalofti og niðri í kjöllurum." Þetta eru orð að
sönnu, en þó eru til menn á íslandi, fslendingar, sem gjarnan
vilja varðveita og safna saman minjum um flug á fslandi. Við
eru ekki margir. Þetta er tómstundaiðja og ekki um samfellda
né skipulagða starfsemi að ræða. Samt vona ég, að einhvern
tima komi það að gagni, sem við höfum okkur til gamans gert.
Þegar ég varð þess vísari, að flugsagan íslenzka væri efnis-
meiri en svo, að maður hristi bók um hana fram úr erminni, datt
mér ( hug, hvort ekki væri reynandi að koma út minna verki I
tilefni 50 ára afmælisins. Hér kom til greina bók um allar (slenzkar
flugvélar frá upphafi. Ég færði þetta í tal við Skúla Jón Sigurðs-
son fulltrúa við loftferðaeftirlitið. Hann félist óðar á þetta, og
hófumst við handa fyrir rúmum tveimur árum. Við höfðum ákaf-
lega gaman af þessu, enda fléttast saga hverrar einstakrar flug-
vélar ótvírætt inn í flugsöguna í heild. Við höfum íengið margar
upplýsingar og gagnlegar ábendingar frá mörgum mönnum, og
erum við þeim ákaflega þakklátir. Samgöngumálaráðuneytið og
flugfélögin hafa veitt ómetanlegar upplýsingar. Ljósmyndir höfum
við nokkrar fengið frá öðrum, en flestar þeirra höfum við sjálfir
tekið.
Þegar verkinu var lokið fórum við Skúli á fund margra líklegra
útgefenda, en enginn þeirra treysti sér til að gefa út bók um
(slenzkar flugvélar. Svona var þá álit þeirra á einhverri mestu
flugþjóð í heimi. Þetta er dapurlegt, en þeim mun gleðilegra er
það, að ritstjóri Æskunnar, Grímur Engilberts, hefur trú og skiln-
ing á því, að fjöldi ungra og gamalla íslendinga hafi gagn og
gaman af þvf að fá að lesa sögu þeirra farartækja, sem borið
hafa þjóðina um loftin blá síðan 3. september 1919.
Fyrir þetta erum við ritstjóranum mjög þakklátir. Okkur varð
Ijóst slðastliðið sumar, að við yrðum ekki feitir af fyrirhöfn okkar,
en það gleður okkur nú, að lesendur Æskunnar skuli fá að hafa
nokkurt gaman auk fróðleiks af starfi okkar.
I þessu blaði birtast elztu flugvélarnar. Ferill þeirra er rakinn:
Hvenær þær voru skráðar hér eða hvenær þær komu til landsins;
eigenda er getið; þess, sem út af bar, þótt við höfum ýmsu sleppt
þar um. Að lokum koma svo nokkrar tæknitölur, sem venja er að
láta fylgja með.
Arngrímur Sigurðsson
og Skúli J. Sigurðsson skrifa um
Islenzkar flugvélar
AVRO 504 K
Þessi fyrsta flugvél Islendinga var keypt hingað af Flugfélagi
íslands, því, sem stofnað var 22. marz 1919. Flugvélin var keypt
af ,,Det Danske Luftfartsselskab“ og kostaði 700 sterlingspund
og var (svo til) ónotuð. Hún kom til landsins með Willemoes 26.
Ljósm.: Karl Ch. Nielsen.
ágúst 1919. Flugmaður var ráðinn Cecil Faber kapteinn úr lofther
Breta. Um kl. 17:00 3. september 1919 flaug Faber reynsluflug
— fyrsta flug á þessu landi, en um kvöldið var svo opinber flug-
sýning. Fyrsti farþeginn með Faber, fyrsti flugfarþeginn á íslandi,
var Ólafur Davíðsson, útgerðarmaður í Hafnarfirði, en næstur á
eftir honum var Garðar Gíslason. Fyrsta (slenzka konan, sem flaug,
var Ásta Magnúsdóttir, síðar rlkisféhirðir. Næstu daga voru mörg
hringflug flogin með einn farþega [ einu, og kostaði farmiðinn
25 krónur. Flugvöllurinn var [ Vatnsmýrinni. 17. sept. var flogið
austur fyrir fjall í fyrsta skipti og lent á Kaldaðarnesi. 18. sept.
var flogið aftur til Kaldaðarness og þaðan til Vestmannaeyja, en
ekki tókst að lenda þar vegna kastvinda. 25. sept. var flugvélin
tekin f sundur og geymd til næsta árs. 1919 var hæst flogið f
2160 m hæð, og flogin vegalengd samtals 2735 km [ 146 ferðum-
Frá 25. júl( 1920 var Vestur-íslendingur frá Kanada, Frank
Frederickson, fenginn til að fljúga flugvélinni, og flaug hann
við og við fram í ágúst. Hann reyndi Kka að komast til Vest-
mannaeyja, en mistókst lending þar vegna svipvinda. 1920 komst
562