Æskan - 01.01.1981, Page 36

ýyM.
Skák
Taf 1 í f ornum sög’um
Af fornum sögum sést víða, að tafl
hefur borist til íslands snemma og er
að finna frásagnir um taflmennsku á
ýmsum stöðum í fornum sögum.
V«rða hér birtar þrjár slíkar tiivitnanir,
úr Völuspá, Sturlungu og Heims-
kringlu.
í Völuspá segir frá vellíðan ása og til
marks um sælu þeirra er sagt svo:
Tefldu í túni, teitir váru,
var þeim vettergis
vant ór gulli,
uns þrjár kvámu
þursa meyjar
ámáttkar mjök
ór Jötunheimum.
( Sturlungu, nánar tiltekið Þorgilsar
sögu skarða segir og frá tafli og af
þeirri frásögn og svo hinni sem úr
Heimskringlu er tekin sést, að skák-
menn voru ekki sáttari við að leika af
sér ellegar tapa en nú og lyktar
stundum með líkamsmeiðingum eða
jafnvel manndrápi.
,,Sá atburður varð þar að þá skildi á
um tafl, Þorgils Böðvarsson og Sám
Magnússon, frænda Gissurar. Vildi
Sámur bera aftur riddara, er hann
hafði teflt í uppnám, en Þorgils lét því
ekki ná. Mæltust þeir þá við heldur
stuttlega. Þá lagði til Markús Marðar-
son, að aftur skyldi bera riddarann.
,,Ok látit ykkur eigi á skilja um tafl."
Þorgils sagðist ekki fyrir hans orð
mundu gera ok svarfaði taflinu ok lék í
punginn og stóð upp ok laust við eyra
Sámi, svá at blæddi."
Önnur lítrík frásaga með enn stór-
brotnari afleiðingum er í Heims-
rkinglu, í Ólafs sögu helga og segir
þar frá því er Knútur Danakonungur
og Engla fer í veislu til Úlfs jarls mágs
síns. Svo segir þar:
„Knútr konungr reið upp til Hróis-
keldu dag hinn næsta fyrir Mikjáls-
messu ok með honum sveit mikil
manna. En þar hafði gört veislu í móti
honum Úlfr jarl, mágr hans. Veitti jarl
allkappsamliga ok var allkátr. Kon-
ungr var fámúlugr ok heldur ófrýnn.
Jarl orti orða á hann ok leitaði þeirra
mála enda er hann vænti at konungi
myndi best þykkja. Konungr svarar fá.
Þá spurði jarl, ef hann vildi leika at
skáktafli. (Að líkindum hefur þarna
verið átt við svokallað hneftafl, þar
sem ósennilegt þykir, að manntafl
hafi verið teflt á Norðurlöndum eða
Englandi um þessar mundir). Tóku
þeir þá skáktaflit ok léku ... En er
þeir léku at skáktafli, Knútr konungr
og Úlfr jarl, þá lék konungr fingrbrjót
mikinn (glapleik) þá skækði (forn þát.
af skáka) jarl af honum riddara. Kon-
ungr bar aptr tafl hans og segir, at
hann skyldi annat leika. Jarl reiddisk
ok skaut niðr taflborðinu, stóð upp ok
gekk í brot. Konungr mælti: „Rennr
þú nú, Úlfrinn ragi." Jarl snöri aptr við
dyrrin ok mælti: „Lengra myndir þú
renna í Ánni helgu, ef þú kvæmir því
við. Kallaðir þú eigi þá Úlf inn raga, er
ek lagða til hjálpar þér, er Svíar börðu
þig sem hunda."
En eigi vill Knútr una þessum
málalokum og segir frá því, að um
morguninn er konungur klæddist
skipaði hann skósveini sínum að fara
að jarli og drepa hann og urðu mála-
lyktir þær, sem konungur bauð.
Litli veiðimaðurinn.
Skrytlur.
u
— Ég heiti Buffaló Bill
og á heima í Texas.