Æskan - 01.10.1991, Side 34

Útilegumenn
Framhaldssaga eftir Sigurð Þorsteinsson skólastjóra.
Sagari gerist í byrjun síð-
ari heimsstyrjaldarinnar -
að Selsundi skammt frá
Heklu. Tveir Þjóðverjar um
tvítugt eru í felum í Bólhelli
skammt frá bœnum. Um þá
vita engir nema sögumaður,
ungur drengur, og faðir
hans ...
3. kafli
Seinni heimsstyrjöldin
Það var ekki vafi á að framundan
voru mikil ævintýri. En nú var mér
að verða ljóst að þetta gat allt verið
nokkuð hættulegt. Seinni heimsstyrj-
öldin var komin í Selsund og við vor-
um orðin þátttakendur í henni á viss-
an hátt. Spurningin, sem næst vakn-
aði hjá mér, var hvernig öllu þessu
mundi lykta, ekki hvort Þjóðverjar
eða Bretar mundu vinna styrjöldina
heldur hvort ævintýrið fengi að vera
hjá okkur í líki þessara manna leng-
ur eða skemur. Það brá líka aðeins
fyrir spurningunni um hvort raun-
verulega gæti komið til skotbardaga.
En þá spurningu kæfði ég víst alltaf
í fæðingu.
Gamli útilegumaðurinn átti að
hafa verið skotinn. Þetta olli stund-
um óþægilegri tilfinningu hjá mér,
aðallega í maganum. Mér varð sem
sé undir niðri smám saman ljóst hví-
lík hætta gat verið á ferðurn. Að
skjóta mann, sem hafði gert eitthvað
af sér, var víst sjálfsagt í gamla daga.
En hvað höfðu þessir ungu Þjóðverj-
ar gert af sér? Giltu þessar gömlu regl-
ur enn? Af hverju höfðu menn þá
ekki verið skotnir á íslandi árum
saman?
Ég hafði margar ástæður til að
brjóta heilann um þetta og get varla
sagt að ég hafi komist að niðurstöðu.
Við vorum búnir að stinga út hjá
hrútunum og sauðunum þegar við
héldum loks heim. Það tók sinn tíma
þótt ekki væri kofinn stór. Pabbi
stakk hnausana með skóflunni en ég
bar þá út á gafflinum. Loks héldum
við heim til miðdegisverðar.
Nú var að koma sá tími að um
hægðist í allri vinnu á heimilinu.
Rúningu var að ljúlca, búið að gefa
ormalyf og sleppa öllu fénu. Sauð-
burði og mörlcun lambanna var næst-
um lokið líka. Bjöm bróðir minn var
nú kominn í Háskóla íslands og varð
því að vinna fyrir námi sínu í Reykja-
vík á sumrin. Af þeim sökum kom
hann ekki heim á vorin. Annars var
þetta einmitt tíminn sem við höfð-
um venjulega átt saman við athug-
anir okkar á hrauninu, gróðri þess,
klettum og hellum og enn fremur úti
um fjöll og móa við hvers konar nátt-
úruskoðun.
Þá kenndi hann mér að þekkja all-
ar plöntur sem á heimalandinu var
að finna, auk fugla og annarra dýra
sem þar voru. í huga mínum voru
þessar könnunarferðir á borð við það
þegar landkönnuðir kynntu sér nýja
hluta heimsins og lífríki þeirra. Bimi
tókst að gera hvem leiðangur sérstak-
an og vekja áhuga minn að því marki
að þessar kennsluferðir með honum
urðu mér sífellt tilhlökkunarefni.
Hann vakti ekki síður forvitni
mína um það hvað hver einstakur
staður, lækur, flöt eða stór steinn hét,
innan landareignarinnar og utan. Sát-
um við þá á sjónarhóli og sáum vítt
um land. Var það þá hlutverk mitt
að rifja upp heiti kennileitanna er við
sáum, jafnvel sögu þeirra ef tekist
hafði að finna hana í einhverri þeirra
bóka er hann hafði bent mér á að lesa
um efnið. Fannst mér til dæmis mik-
ið til um öll nöfnin á Selsundsfjalli.
í upphafi hafði það aðeins verið eitt
fjall með einu nafni í huga mínum.
Það náði að vísu frá rótum Heklu að
Fálkhamri en nú voru fundin mörg
nöfn á þessu langa fjalli eða réttara
sagt á ýmsum hlutum þess.
Þá voru ekki síður til ýmis nöfn á
ýmsum hlutum hraunanna. Ekki var
talið nóg að ég þekkti nöfn eins og
Norður-hraun og Suður-hraun. Nú
varð ég að geta svarað hvar Nónklettar
voru og raunar af hverju þeir voru
nefndir svo. Hvað fólst í ýmsum nafn-
giftum á ólíklegustu stöðum? Því varð
ég að gera skil. Frá Selsundsbænum
bar sól yfir þessa kletta um nónbil.
(Klukkan þrjú) Þetta var sú tímamæl-
ing sem forfeður okkar höfðu notað.
Þannig vissu þeir hvað tímanum leið.
Nafnið var komið úr latínu „nona"
3 8 Æ S K A N