Muninn - 01.05.1963, Page 9

Það kom haust og það kom vetur. En
myndin í rammanum brosti stöðugt, eins
og hún vildi minna á, að eftir veturinn
kæmi vor og þá yrðu trén aftur græn og
fuglarnir byrjuðu að syngja. Og faðirinn
sagði stoltur við gesti, sem virtu fyrir sér
myndina: „Þetta er sonur okkar, sem er í
háskólanum.“
Þannig liðu þrjú ár. En svo fóru að heyr-
ast sögur um manninn á myndinni. Þær
fóru ekki hátt í fyrstu, en þær náðu til húss-
ins á hæðinni. Þau trúðu þeim ekki. Að
hann, sonur þeirra, væri byltingarsinni,
svallari eða kannski eitthvað ennþá verra.
Skáld. Eitt af þessum ungu skáldum, sem
ortu ruglingsleg órímuð 1 jóð, sem enginn
skildi. Ljóð um ófrískar konur, vangefin
börn og rnyrkur. En þær urðu stöðugt á-
leitnari þessar sögur. Loks varð þetta al-
mannarómur. Þau neyddust til að trúa. Það
var sárt, en það varð ekki umflúið.
Gestirnir, sem komu í heimsókn, voru
nærgætnir. Engum datt í hug að spyrja:
„Hvernig er það með son ykkar, sem var í
háskólanum? Hefur hann ekki bráðum lok-
ið námi?“ Nei, þetta voru nærgætnir gestir,
og þeir kunnu söguna um glataða soninn.
Þeir vissu, að hún gat alltaf endurtekið sig.
Og það eru ekki allir feður, sem slátra ali-
kálfi og tappa dýrustu vínunum, þó að glat-
aði sonurinn snúi heim, eftir að hafa sóað
öllum arfinum og borðað með svínum. Þeir
vissu, að sagan hafði endurtekið sig og ali-
kálfinum hafði ekki verið slátrað.
Það var aðeins venjulegt borðhald. Eng-
inn fögnuður. Samræður um ekki neitt.
Ekki óvinsamlegar samræður. Um kvöldið
kom það svo. Samtal undir fjögur augu.
Skilyrði sett. Kröfur um iðrun, kröfur um
yfirbót. Skilyrðislausar kröfur. Kröfur, sem
ekki var hægt að ganga að. Ekki fyrir mann
með hugsjón. Ekki fyrir þann, sem hafði
nokkurt stolt. Tvær skiptar skoðanir. Tveir,
sem ekki gátu beygt sig. Menn með of líka
skapgerð. Feðgar.
Svo fór hann, stoltur, særður og fullur af
uppreisn. Hann skyldi sýna þessum gamla
manni, hann skyldi sýna fólkinu hérna,
sýna öllum, að hann léti ekki fara með sig
eins og eitthvert úrhrak. Skoðanir þeirra
voru úreltar og viðhorfin mótuð af þröng-
sýni og menntunarleysi. Hann skyldi sýna
því. . . . Hann vissi bara ekki hvernig.
Eftir sat gamall maður byrjaður að grána
í vöngum. Gamall, vonsvikinn maður. Það
er erfitt að beygja sig. Það er líka erfitt að
geta ekki beygt sig. Nú var hann farinn,
sonur hans. Alfarinn. Hann kæmi ekki aft-
ur. Hann þekkti hann. Hann kæmi ekki
aftur nema sem sigurvegari, og hann myndi
ekki sigra. Það er erfitt að snúa við fyrir
þann, sem straumurinn hefur hrifið með
sér. Og nú hafði hann ýtt honum út í hring-
iðuna. Hún myndi snúa honum í nokkra
hringi, og hann myndi gera örvæntingar-
fullar tilraunir til bjargar. Kannski myndi
hann kalla á hjálp. Þá væri það of seint.
Hann myndi standa á bakkanum og horfa
á hann sogast niður í hringiðuna. Sökkva
til botns. Hvað hafði hann gert?
Það var systir hans, sem fylgdi honum til
dyra. Lítil, ljóshærð, aðeins barn. Börn
skilja ekkert. En augu hennar voru full af
skilningi. Það var eins og þau segðu: „Ég
skil ykkur báða, en ég get ekkert gert. Það
er ekkert hægt að gera.
Þú þekkir þennan mann. Þú hefur séð
hann sitjandi inni á einhverju kaffihúsinu.
Ólánlegan mann í lopapeysu og óburstuð-
um skóm í hópi manna, sem allir bera sama
svip. Svip uppgjafar og vonleysis. Þeir áttu
einu sinni hugsjón. Þeir ætluðu að frelsa
heiminn. Gefa blindum sýn og daufum
heyrn. En þeir komust að því, að þeir
blindu vilja alls ekki sjá og þeir daufu vilja
ekki heyra. Síðan eiga þeir enga hugsjón.
Enn er komið vor. En myndin hangir
ekki lengur á veggnum. Eftir er ferhyrndur
MUNINN 89