Muninn - 01.05.1963, Blaðsíða 15

mundssonar. Honum finnst að vonum allt
kvæðið óskynsamlegt: skipting í ljóðlínur,
hrynjandi, stuðlar, rím, efnið sjálft, og vit-
leysan nær hámarki í lokin:
Eg er dularfulla blómið í draurni hins
unga manns,
og ég dey, ef hann vaknar.
Öll rökvísi veraldarinnar stæði magnlaus
til að koma honurn í skilning um allt, sem
rnáli skiptir í kvæðinu. En sé maðurinn að
eðlisfari ekki sneyddur hæfileika að njóta
ljóða, læri hann kvæðið, lesi fleiri kvæði o.
s. frv., Jrá breytist Jretta. Forrnið seytlar inn
í hann, stillir hann til samræmis við sig.
Hann finnur, að unnt er að ná kynlegum
áhrifum með því að víkja frá venjulegu
sundurlausu máli, þótt engin bragfiæði geti
skýrt annað en yzta borð þeirra töfra. Hann
skilur efnið smám saman, hálfa leið með
skynseminni, hálfa leið órar hann fyrir því
vegna stemningarinnar, sem kvæðið vekur.
Og loks getur svo farið, að á einni svip-
stundu lifi hann kvæðið með enn nýjunr
skilningi, sem vekur honum óvæntan unað
og er sömu ættar og andagift skáldsins, sem
orti það. Þá verða einmitt ljóðlínurnar, sem
honum upphaflega Jróttu heimskulegastar,
dýrlegar í vitund hans. —
Margir finna nútímaljóðlist á íslandi til
foráttu, að skáldin hafa losað sig við hið
hefðbundna form. Oft má heyra sagt sem
svo. „Þetta er ekki 1 jóð, heldur óbundið
mál.“ Þá virðist algjörlega gengið fram hjá
þeirri staðreynd, að mjög fáar þjóðir aðrar
en íslendingar munu hafa ort undir stuðl-
um og höfuðstöfum, og endarím er hvergi
nærri aljrjóðleg regla. Hvorki Virgill né
Hóras þekktu endarím eða stuðlasetningu.
Auk þess hlýtur að orka mjög tvímælis, að
reglubundin niðurröðun hljóða og samstafa
skipti vötnum í skáldskap. Margur stuðlað-
ur og rímaður samansetningur er í raun-
inni stuðlaður og rímaður prósi, t. d. Jressi
alkunna vísa: „Það er hægt að hafa yfir heil-
ar bögur án þess að rímið þekkist, þegar Jrær
eru nógu alþýðlegar.“ Og líturn til Alda-
mótaljóða Hannesar Hafstein: „Sé ég í
anda knör og vagna knúða krafti, sem
vannst úr fossa þinna skrúða, stritandi vél-
ar, starfsmenn glaða og prúða, stjórnfrjálsa
jrjóð með verzlun eigin búða. — Sé ég í
anda sárin foldar gróa, sveitirnar fyllast,
akra hylja móa. Brauð veitir sonum móður-
moldin frjóa. Menningin vex í lundi nýrra
skóga.“ Hér ræðir skáldið ósköp blátt áfrarn
um samgöngumál og ræktun, gæti verið
ágætur sósíalrealisti, en annars skemmtilega
framsett og falleg framtíðarspá fátækri þjóð.
Engin dýpri merking, engin stemming.
Hvað er þá að segja um þau fjölmörgu
„ljóð“, sem eru ekki annað en stuðlað og
rímað orðagjálfur og hrófatildur utan um
næsta magra hugsun, smbr. Æra Tobba. En
hver vill kalla Jretta ljóðbrot Jóhannesar
úr Kötlum „venjulegan prósa“?
ekkert er eins sárt göfuga hugsjón og
að vita þig
gráta
finna krampateygjur þínar í luktu brjósti
sínu
finna brennandi tárin hrökkva sem
óskiljanlegar
spurningar
úr barnsaugum þínum fullum af ný-
kveiktu ljósi
finna þig skjálfa af eftirvæntingu og
kvíða
meydómsins
Jregar veruleikinn kemur handan úr
stríðinu —
kemur skálmandi inn í brjóstið með
rýting milli
tannanna
og vill sameinast Jrér nakinn og blóðugur
MUNINN 95