Heimilisblaðið - 01.03.1953, Blaðsíða 12

hefðarkonan réði sér varla
fyrir fögnuði yfir því að hafa
orðið fyrst til að segja þetta.
— Það er ekki víst, — það
er ekki víst, nöldraði gamli
maðurinn og kinkaði kolli.
Nú fór athyglin aftur að
dragast að dökku snekkjunni,
sem áður hafði siglt út úr
flotanum. Hún var tæpast
nema helmingur á stærð við
keisarasnekkjuna, en þó allt
að því eins hásigld. Skrokk-
urinn sýndist eins og snældu-
snúður á meðan beint sá
framan á hana. Hún hneigði
sig svo djúpt, að seglin námu
nærri því við sjóinn, en hún
rann framhjá hverri snekkj-
unni eftir aðra. Loks var hún
orðin næst keisarasnekkjunni.
— Hver er hann, hver er
hann? þaut um allan flokkinn.
Einhverjir höfðu dregið
heftið með skýringum merkj-
anna upp úr vasa sínum og
séð, hver hann var. Brátt eltu
svörin spurningarnar um alla
mannþröngina.
Svei, — algengt alþýðu-
nafn! Enginn titill, engin nafn-
bót, ekki einu sinni stúdent.
Ekkert skjaldarmerki, — ekk-
ert, sem hóf hann yfir hvern
annan Jack, James eða
Williams! Og samt var hann
kominn inn í kappsiglinguna!
Hver hafði hleypt honum að?
Illur kurr fór um hóp hinna
,,útvöldu“.
Hvergi var friður fyrir þessu
alþýðuhyski! Að hugsa sér
annað eins! Fram að þessu
höfðu kappsiglingar aðeins
verið skemmtanir hinna ríku
og voldugu. Stöku lærðir
menn voru teknir með af náð.
Eða þá hermenn, sem höfðu
reynzt allra auðsveipastir. En
aldrei aðrir en virktavinir
konunga og stórmenna.
Nú mátti ekki þessi stétt
sitja ein að þessari skemmt-
un lengur. Nú voru „sauð-
svartir alþýðumenn" farnir að
seilast í hana.
Hún var nú ekki ,,fín“
skemmtun lengur. Annaðhvort
var nú fyrir ,,háu“ stéttirnar
Gudmundur Magnússbn (Jón Trausti)
fæddist 12. febr. 1873 aS Rifi á Sléttu
(nyrzta bæ á landinu). Foreldrarnir,
Magnús Magnússon og Gubbjörg GuS-
mundsdóttir, voru fátœk og í hús-
mennsku. Þegar sveinninn var ómálga
fluttust foreldrar lians aS heiSarbýl-
inu Hrauntanga í Oxarf jarSarheiSi og
þar missti hann föSur sinn, fimm ára
gamall. Þannig kynntist hann snemma
fátækt og örSugleikum.
Hallœrinu, sem gekk yfir veturinn
1881—’82 lýsir GuSmundur vel í grein-
inni „VorharSindV' (Samtíningur,
sögur 1920). í Höllu og HeiSar-
býlinu gœtir áhrifa frá uppvaxtar-
árum skáldsins.
Eftir feimingu réSst GuSmundur í
vinnumennsku. En tveim árum síSar
tek.ur hann sig upp og leggur af staS
fótgangandi austur í MjóafjörS, meS
aleiguna á bakinu, og gerist sjómaSur.
Hálfu öSru ári síSar rœSst hann til
prentnáms til Skafta Jósefssonar, rit-
stjóra Austra, og var viS þaS nokkur
ár (1893—’95). Á þessum árum birtist
fyrsta ritsmíS hans: „KvœSi, flutt á
útbreiSslufundi Goodtemplara á FjarS-
aröldu 12. nóv. 1893“. (Austri, 21. nóv.
1893). SumariS 1895 fluttist hann til
Reykjavíkur og var þar viS prentstörf,
en sumariS eftir (1896) ferSaSist hann
um NorSurland meS Daniel Bruun.
að leggja hana niður eða eiga
á hættu að verða undir fyrir
,,hyskinu“!
— En að hann skuli ekki
geta siglt sig um koll, þessi
bannsettur gapi, sagði aðals-
maður í skrautkápu og með
vandlega fágað gler fyrir öðru
auganu.
— Hann hefur góða segl-
festu, sagði gamli maðurinn
biturt. Allt það farg, sem
legið hefur á verkamanna-
stéttinni um þúsundir ára,
hefur lagzt í kjalsogið. Það
heldur snekkjunni niðri.
Aðalsmaðurinn leit snöggv-
ast til hans og glotti kulda-
lega. Svo sinnti hann honum
ekki meira.
En gamli maðurinn mald-
aði hálfhátt fyrir munni sér:
[48]
Og um haustiS sigldi hann til KaoP' ^
mannahafnar og dvaldist þar í tvö ar' 1
Sjálfur lýsir hann dvöl sinni þat 0
þessa leiS: „Ég barSist þar
9—10 stundir á dag viS hungriS, ey
þaS, sem var afgangs dagsins, fyr,r
hugsjónum mínum. Fyrrnefnda bar
áttan gekk illa — hin síSari skat '
(Bogvennen, 1912 — Lögrétta, 21’
nó v. 1918). í Kaupmannahöfn ko&
fyrsta saga hans á prent: „SurÁrt
í Dyrevennen 1897. ÁriS 1898 kon111
— Og hún er traust. Hver
nagli er rekinn með hrynjand1
tárum. Hver þráður í segH1111
er líftaug — margpínd, madT
þanin til hins ýtrasta. — Hul1
er smíðuð í draumum margra
kúgaðra kynslóða. Spásagnar
andar hafa sagt fyrir um lag1*:
og stærðina. — Og hún er ve
skyggð á súðina; — spott °£
glósur hinna lærðu, ríku °&
voldugu hafa fágað hana eins
og spegilgler. LærdómshroH'
inn, valdametnaðurinn og Hlir
hárbeitta fyrirlitning hn'ir
manngildinu í flíkum erfiðlS!
mannsins hefur brýnt á hen111
stefnið og gert það hvasst eins
og skegghníf. Þess vegna eI
hún hál í sjónum. .
— Haldið yður saman! ka1
aði einhver gremjulega. Öllulíl
HEIMILISBLAPll)
Áttatíu ár frá fæðingu Jóns Trausta