Heimilisblaðið - 01.12.1961, Blaðsíða 5

án þess aS vera þeirra verðug eða til þess
hæf að njóta þeirra. Hann nefndi til dæm-
is andlega og líkamlega heilbrigði og benti
réttilega á það, að sú mikla og stundum
óþarflega kvíðaþrungna umhyggjusemi,
sem við Vesturlandabúar berum almennt
fyrir heilsu okkar, væri nær því óþekkt
hjá kynstofni hans. Þegar menn mæta
þessum fagurlega vöxnu Balibúum, til
dæmis á skógarstígunum með þunga byrði
á höfðinu, og sjá þá líða framhjá með sínu
létta og stælta göngulagi, þá hljóta menn
að láta sér skiljast, að hreysti þessara
manna, líkamsfegurð þeirra og sú mikla
sálarró, sem þeir bera hvar vetna með
sér, sé vissulega sprottin af hollum og
heppilegum lífernisháttum og lífsviðhorf-
um.
Ég nefndi þær greinilegu andstæður
milli okkar frá Vesturlöndum og Balibúa,
sem fram kemur í mismunandi viðhorfum
til þess, sem hjá okkur felst í hugtakinu
velgengni. Ég sagði Pandji Tisna frá ein-
um vina minna, sem er í fyllsta mæli þræll
metnaðargirni sinnar. Alla sína ævi hef-
ur hann kvalizt miskunnarlaust af von-
brigðum og gremju vegna þess, að hann
sé ævinlega settur hjá og fram hjá hon-
um gengið, þegar tækifæri gefast til að
veita honum aukinn frama, sem honum
hafi þó ævinlega borið samkvæmt verð-
leikum, fremur en hinum, sem hefðu hlot-
ið hann. Að lokum fékk hann stórhættu-
legt magasár.
Pandji Tisna sagði:
„Það, sem þið kallið velgengni og viður-
kenningu, er hjá okkur Balibúum sama sem
blómakrans — gjöf, sem menn fá, þegar
menn leggja fram alla sína orku af lífi og
sál til að leysa eitthvert viðfangsefni svo
vel af hendi, að ekki sé hægt að hugsa
sér það betur gert. — Á morgun skal ég
sýna yður, hvað ég á við.“
Daginn eftir fórum við þangað, sem
listiðnaðarmennirnir hafa stöðvar sínar
°S gengum fram og aftur milli búðanna,
t>ar sem munum þeirra er raðað upp til
sýnis og sölu. Var þar margt að sjá eigu-
legt, prýðilega gert og fagurt, þæði úr
silfri, dýrum steinum og úrvals trjáviði.
Ég nam staðar hjá tréskurðarmanni ein-
um, sem sagður var einn sá bezti í þeirri
grein. Að þessu sinni var hann að skera
út litla mannsmynd.
„Bjóðið í þetta eins og það er nú,“ hvísl-
aði Pandji Tisna. Ég gerði það, spurði
tréskurðarmanninn, hvort ég gæti ekki
fengið mannslíkanið keypt nú þegar til
þess að geta haft það með mér, enda var
gripurinn að sjá sama sem fullgerður.
Hann leit á mig með vanþóknunarsvip.
„Nei,“ svaraði hann afdráttarlaust,
„það er hvergi nærri tilbúið. Eftir nokkra
daga getur skeð.“
Þegar við gengum brott, sagði Pandji
Tisna:
„Þarna getið þér séð! Ekki sækist þessi
maður eftir ábatasömum viðskiptum fyrst
og fremst vegna gróðans af þeim út af fyr-
ir sig. Fyrir hann skiptir mestu að leysa
handverk sitt sem allra bezt af hendi. f
hans augum er ábatinn af að selja það,
sem hann gerir, aðeins smáræði í saman-
burði við heiðurinn, sem honum finnst
að því, að vera svo fær í sinni grein, að
ekki verði um það bætt, sem hann leggur
hendur að.“
Eitt meðal annars, sem raunar felur
margt í sér, er við hljótum því sem næst
fyrirhafnarlaust, eru öll þau lífsgæði, sem
það mikilsvirta og misnotaða orð menning
er látið tákna. Menning Baliþúa er óað-
skiljanlegur hluti af þeirra hversdags-
lega lífi, en ekki neinn yfirborðs gljái. Það
andlega andrúmsloft, sem þeir lifa og hrær-
ast í, samræmist eins vel og hugsast get-
ur hljómlist þeirra og dansi og unaðsríkri
lífsnautn. „Við erum allra sízt að streitast
við að fella menningu okkar í sérstakt
mót, heldur þvert á móti látum við hana
setja mót sitt á okkur,“ sagði Pandji
Tisna. „Og má ekki líka segja það sama um
alla sanna menningu ?“
Mér kom til hugar einn góður kunningi
minn, sem vildi gjarna, þegar svo bar und-
ir, segja frá því, hvernig sígild, æðri tón-
list hefði náð tökum á honum. Langt fram
eftir ævinni var hún eins og lokað land
fyrir honum. Hann leit svo á, að til þess
að geta notið hennar yrðu menn að vera
sérstökum gáfum gæddir, sem hann hefði
algerlega farið á mis við. Þó gat hann
hlustað á létta söngleiki og því um líkt án
þess að láta sér leiðast, en lengra náðu
heimilisblaðið
225