Heimir - 01.05.1905, Blaðsíða 6

102
H E I M I R
stundum tónaöur 144. sálmur Davíös. En dygöi eigi vígöa vatn-
iö, var þá gripið til hins vígta brauös (hostian), og brást þá
sjaldan bati. Algengar voru steringar sveitaklerka gegn skaöleg-
um dýrum, sem úlfum, refum, rottum, músum o. s. frv.
Hiö erviöasta viöfangs af öllu, er fyrir gat komið, var þaö,
er djöfsi fór í einhvern manninn, sem þráfaldlega kom fyrir. Að
vísu mátti reka hann út, en það var hvorki áhlaupaverk né með
öllu hættulaust. í gamalli kyrkjuformálabók er framtekið skýrt
og skorinort, „að hver sá, sem djöful vilji útreka, verði aö hafa
hreint hjarta og fara mjög varlega í sakirnar." En það próf
gátu ekki allir klerkar staðist, og voru það því að eins sárafáiry
er dirfðust að ganga svo í berhögg við þann gamla.
En auk þessara meinlausu hjátrúar varna kyrkjunnar reis
upp önnur, er kostaö hefir milljónir rnanna lífið, en það var
Rannsóknarrétturinn, er í fyrstu var skipaður til þess, að
dæma vantrú og villukenningar, en varö brátt aðaldómstóll allra
galdramála. Það var um miðja 13. öld, að nýafstöðnum ofsókn-
um kaþólskunnar á sértrúarfiokkana, er þar voru í landi (Val-
densa og Albígensa). Galdrabrennur með málarekstri og pynd-
ingum stóðu þar með miklum blórna allt til loka 14. aldar, að
þingið franska tók í taumana (1390) og kvað svo á, að kærur
fyrir galdra og gjörninga skyldi koma fyrir landsréttinn í stað
kyrkjuréttar. Fór þá brátt aö dofna yfir brennunum, unz að
lokum alveg tók fyrir þær. Færöist þá ófögnuöur þessi yfir til
núgrannaþjóðanna, eftir að Jesúítar komu til sögunnar, með
hálfu meiri ákefð en áöur.
í Þýskalandi höfðu fá galdramál komiö fyrir, meðan ósköp-
in gengu á í Frakklandi, en eftir árið 1484 byrja ofsóknirnar
þar fyrir alvöru. Þá gefur Innocentíus VIII. út hina alkunnu
skipan, að útrýma og ofsækja alla gjörningamenn þar f landi.
Umboð til þessa fékk hann tveimur munkum, er ráku erindi sín
rösklega. Varð annar þeirra, Jakob Sprenger, nafnfrægur fyrir
rit, er hann gaf út, „Galdrahamarinn", þar sem farið var út í
nákvæma lýsingu á öllum kuklaraskap og fólki veittur mikill
styrkur í galdraátrúnaðinutn.
í fyrstu tóku Þjóðverjar þessu páfaboði mjög fálega, því
bæði var galdratrú heldur í afturför þá, og svo voru almúga-