Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Blaðsíða 19

IÐUNN
ísland fullvalda ríki“.
109
»KynsIóð sú, er höf. Nýja Sáttmála tilheyrir, fékk
tvær vöggugjafir. Onnur var rótgróið vantraust á landi
og þjóð . . . Hin var oftrú á veldi og yfirburðum sam-
bandsþjóðar vorrar . . . Þetta er ekki sagt hér þessum
mönnum til hnjóðs. Þeir eru sér þessa naumast með-
vitandi sjálfir ... I Nýja Sáttmála gægjast þessar skoð-
anir fram. Þegar höf. leitar að rótum meinanna, rekur
hann þau til sjálfstæðisbaráttunnar og einkum til sam-
bandslaganna. Eg efast ekki um, að þetta sé sannfæring
hans, en í vorum augum er það hin mesta fjarstæða ...
Þessar firrur höf. verða til þess, að áhrif ritsins verða
minni en ella. Hitt er ástæðulaust að óttast, eins og
sumir hafa gert, að þær verði sjálfstæði voru að nokkru
tjóni. Þjóðin er vaxin frá þessum skoðunum fyrir fullt
og fast. Vér erum búnir að sjá það sjálfir og sýna öðr-
um, að vér getum staðið óstuddir. Vér lærðum það ekki
hvað sízt í heimsstyrjöldinni . . . «.
I Eftirmála benti ég á það, að þar sem O. L. ber
mér á brýn að ég reki rætur meinanna til sambands-
laganna og einkum til þeirra og kallar það »hina mestu
fjarstæðu«, þá er þetta átyllulaus misskilningur hjá sjálf-
um honum. Mér hefur aldrei komið né getað komið til
hugar að kenna sambandslögunum um ástand, sem farið
var að skapast meira en mannsaldri áður en þau urðu
til. Allt annað mál er það, að heimtandi hefði verið af
þeim mönnum sem voru að útvega landinu slíkan veg
sem ríkisheitið, að þeir hefðu líka hugsað eitthvað um
vandann, sem var honum samfara. Hátíðlegan og ógleym-
anlegan hefði það gert fyrsta fullveldisdaginn, ef þessir
menn hefðu frammi fyrir hátíðarsöfnuðinum einn á eftir
öðrum stigið á stokk (t. d. á landskassann) og strengt
þess heit að þeir skyldu eftirleiðis hegða sér svo, hver
í sínum verkahring, að verða mætti öldum og óbornum
IOunn XI. 8