Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1927, Blaðsíða 66

156
Þjóðmálastefnur.
IÐUNN
Telja má, að barátta fyrir réttindum þegna og þjóða
einkendi öldina, sem leið. Þá er að fullu af létt þræla-
haldi. Fornar erfðahugmyndir um vald og tign þjóð-
höfðingja ganga úr skorðum. Ðændaánauð og margvís-
legum sérkvöðum er hrundið af alþýðu. Þá rennur dag-
ur frjálsrar hugsunar. Og með febrúarbyltingunni í
Frakklandi, árið 1848, hófst sterk hreyfing í Evrópu
fyrir auknum þegnréttindum, frjálslegri stjórnskipun og
frelsi undirokaðra þjóða. Og þótt öldurnar, er þá risu,
lægði aftur að miklu, höfðu þær brotið grundvöllinn
undir fornri stjórnskipun. Og er heimsstyrjöldin reynir
á þolrifin, taka þær byggingar mjög að gnötra. Enda
hrynja þá keisaradæmi álfunnar eitt af öðru.
Verkefni tuttugustu aldarinnar virðist aftur á móti
eiga að verða úrlausn æfagamalla þrætumála um skift-
ingu auðs og framleiddra verðmæta milli þegnanna.
Auðhyggjan og það atvinnuskipulag, er nú ríkir um
heim allan, hefir valdið gífurlegri misskiftingu á auði
og aðstöðu. Einstökum mönnum hefir frá öndverðu
verið fenginn réttur til eignar og umráða á landi. Til-
beiðsla gullkálfsins hefir skipað fjármagninu eða veltu-
fénu (Kapital) æðsta sess meðal þeirra aðilja, er að
framleiðslu standa. Þetta tvent hefir valdið miklum mun
orku og aðstöðu manna. Skifti þeirra hafa orðið skörp
og eigi jafnaðarskifti. En þar sem tekist er á um lífs-
viðurværið og verðmætin, skipast menn í harðsnúnar
sveitir. Fyrir því verður sú öld, er hefir með höndum
slík úrlausnarefni, öld stéttabaráttunnar.
III.
Jafnan hefir verið uppi ágreiningur um það, hversu
skipa bæri málefnum mannanna. Er af því risin stjórn-