Kirkjuritið - 01.01.1954, Blaðsíða 42

Handrit vor heim,
Eins og kunnugt er, rökuðu dönsk yfirvöld saman
ógrynni fjár af klaustra og kirknaeign um siðaskipti, og
voru þá íslenzkar kirkjur rúnar öllum sínum dýrmætustu
gripum, svo að þær voru örsnauðar eftir. Jafnframt tóku
þessi stjórnarvöld þrátt að herða fjötra einvalds og ein-
okunar að þjóðinni. Næstu aldirnar voru byggðar dýrar
hallir við Eyrarsund af þeim mikla gróða, sem íslands-
verzlunin gaf, um leið og íslenzka þjóðin sökk í örbirgð,
svo að hún átti naumast þak yfir höfuð sér. Gekk þessi
verzlunaránauð svo nærri íslendingum, að oft varð stór-
felldur mannfellir og minnstu munaði, að þjóðin yrði
hungurmorða til síðasta manns.
Meðan þessi tvísýna ríkti um örlög íslenzku þjóðarinnar
og þegar húsakostur hennar var orðinn svo bágborinn, að
handritin, sem geymdu menningararf liðinna tíma, sögur
og kvæði forfeðranna, voru hvergi framar óhult fyrir
raka og fúa, þá greip Árni Magnússon til þess óyndis-
úrræðis að safna þeim saman og flytja þau úr landi, með
þvi að hann óttaðist, að þau mundu ella glatast. Þó að
nú megi deila um það, hversu æskilegt hafi verið að grípa
til þessara ráðstafana, og hvort handritin hafi ef til vill
ekki goldið meira afhroð við það í sjóslysum og eldsvoð-
um, að vera flutt til Kaupmannahafnar, eins og þótt þau
hefðu verið kyrr heima á Islandi, þá er það samt skiljan-
legt um mann með jafnmiklum fornfræðaáhuga og Árni
Magnússon hafði, að hann gripi til þess ráðs, þegar hann
sá ekkert afdrep lengur fyrir þennan dýrmæta fjársjóð
á íslandi.