Kirkjuritið - 01.01.1955, Side 26

24
KIRKJURITIÐ
komið margir þeir menn og konur, sem hæst hefir borið í
vestur-íslenzkum kirkjumálum og öðrum menningarmálum og
aukið hafa á hróður íslands vestan hafs.
Þá ber ekki sízt að geta þess, að innan vébanda þessa víð-
lenda og sögufræga landnáms íslendinga er að finna elztu ís-
lenzku kirkjuna í Vesturheimi, Víkurkirkju að Mountain, Norð-
ur-Dakota, sem á 70 ára afmæli á þessu sumri, og sæmir því
ágætlega að rekja að nokkuru sögu hennar einmitt í þessu
riti, sem helgað er sérstaklega kirkjumálum heimaþjóðarinnar.
En ekki þarf að fjölyrða um það, hve djúpum rótum vestur-
íslenzka kirkjan lúterska stendur í jarðvegi kristni og kirkju-
lífs heimalandsins, og, á víðtækara grundvelli, hve öll kirkjuleg
starfsemi Vestur-íslendinga er tengd kirkjulífinu heima á ætt-
jörðinni föstum og fjölþættum böndum; nægir í því sambandi
að benda á, hve margir prestanna í báðum kirkjufélögunum
vestur-íslenzku hafa komið „heiman um haf“, eins og enn er
almennt sagt meðal íslendinga vestan hafs.
Skal þá horfið aftur að byggingu og sögu elztu íslenzku kirkj-
unnar þeim megin hafsins, og fer þá vel á því í byrjun þess
máls að minna á afstöðu landnemanna íslenzku þar í landi til
þeirra mála.
„Heil er skrifuð hér, í plógsins letri, hálfrar aldar þeirra land-
námssaga,“ sagði Þorskabítur skáld réttilega í kvæði um land-
nemana á fimmtíu ára afmæli íslenzku byggðanna í Norður-
Dakota.
En saga landnemanna er eigi aðeins skrifuð eftirminnilega
í víðlendum og frjósömum ökrum, þar sem áður var auðn; hún
er letruð með mörgum öðrum hætti og minnisstæðum. Land-
nemunum var það einnig fyllilega ljóst, að „maðurinn lifir ekki
á einu saman brauði“, og því lögðu þeir þegar á fyrstu árum
rækt við trúarlifið í byggð sinni, og andlega lífið á öðrum svið-
um.
Fyrstu íslenzku guðsþjónustu í Norður-Dakota flutti séra
Páll Þorláksson 5. desember 1878, sama árið og byggðin var
stofnuð. Ekki leið heldur á löngu þangað til hann stofnaði
söfnuði meðal nýlendubúa, og var fyrsti söfnuðurinn stofnaður
að Garðar 24. nóvember 1880; má enn fremur geta þess, að
ritari stofnfundarins og fyrsti ritari safnaðarins var Stefán
Guðmundsson, en svo nefndi Stephan G. Stephansson skáld sig