Kirkjuritið - 01.06.1973, Blaðsíða 47

Cr
siða7er VQr milliliður konungs og
reðst' i^anna- Konungurinn varð
He J ma^Ur kirkjunnar (Supreme
VQa ' en páfinn setti hann í bann. Þó
leið a^re' v'lji konungs að inn-
ke a s'ðaskipti í Englandi hvað snerti
nningu og guðsþjónustuna, heldur
^lsra.ens^u kirkjuna að óháðri kaþ-
þVí n r'kiskirkju undir stjórn konungs.
þej ^ann ofsóknir á hendur öllum
j,a m' sem ekki samþykktu giftingu
k|ans °9 kirkjupólitík. Hann afnam
að íin °^satt' munkana, en engu
(5|sþ_Sl Ur stóð hann fast á hinni kaþ-
síð ^ ,^enn'n9u< eins og kom í Ijós
j§ ir a r'kisstjórnarárum hans og get-
hin 6 Ur ver'^ ' sambandi við sögu
na 39 greina.
p,QfSpía ma' að á tímum Hinriks VIII.
ger|' ,n9'and hvorki verið kaþólskt né
Ját^' s'®asiáptunum á hönd, en er
vöuarður Vl' d547- 1553) tók við
S|(i Um e^tir föður sinn, var flóði siða-
það pnna Veitt yfir landið. Raunar var
ers ^Warci Seymor, hertogi af Som-
vat.6 'sSem ^^fði völdin, því Játvarður
nú tQl,einS ^arn a^ aIdni. Myndir voru
vínie nar ur kirkjum, bœði brauði og
tj| agar útdeilt og prestar fengu leyfi
I kvœnast. Straumarnir voru sýni-
6t) ? ^ulvínskir. Það sýnir bezt hin
Co Urs^°5aða útgáfa „The Book of
vikiðmon Pi’ayer" (1552), sem áður er
ívQf. a®' °9 hinar 42 greinar með
arid! ulvinismans urðu þá til. Mót-
Hjnj Persónuleikar á Englandi eru þá
lC^lumt' Petrus Martyr Vermigli,
ti| p ln ^ucer, sem Cranmer kallaði
bri;9'ands og varð prófessor i Cam-
Cr ye' °9 Jóhannes Laski, sem
Sy nrner 9erði að tilsjónarmanni eða
6rintendenti í London. Allir þessir
voru mótaðir af Kalvín og þó einkum
sá síðast nefndi,en mikill fjöldi sið-
bótarsinna flúði á þessum tímum
meginlandið og settist að á Englandi.
Skammt var þó stórra högga á milli.
Eftir dauða Játvarðar VI. kom til ríkis
María, dóttir Katrínar og Hinriks VIII.
Undir hennar stjórn var horfið til kaþ-
ólskrar áttar og vann hún með blóð-
ugum ofsóknum að því að gjöreyða
öllum áhrifum mótmœlenda í Eng-
landi. ( ofsóknum Blóð-Maríu voru m.
a. brenndir Thomas Cranmer, Ridley
og Latimer, en hinn nýi erkibiskup í
Kantaraborg, Reginald Pole, dó 1558
nokkrum stundum eftir dauða Maríu.
Kirkjuskipanin frá dögum Játvarðar
VI. var afnumin, og kaþólskan hélt
innreið sína á nýjan leik. Kirkjan laut
yfirráðum páfa, en blóðbaðið og
hetjudauði píslarvottanna vakti við-
bjóð fólksins á páfanum, en gaf siða-
skiptunum byr undir báða vœngi
enda var sigur þeirra skammt undan.
Nœst kom til valda í Englandi El-
ísabet, dóttir Önnu Boleyn og Hinriks
VIII. (1558 -1603). Fœðing hennar
sjálfrar setti hana í andstöðu við Róm,
sem leit á síðara hjónaband Hinriks
sem ólöglegt og syndugt. Elísabet tók
hiklaust afstöðu gegn Róm. Árið 1559
var enska þjóðkirkjan lögfest (The Est-
ablished Church) og konungurinn við-
urkenndur œðsti maður kirkjunnar.
Sama ár voru einnig lögfest „Uni-
formitetslögin", sem byggja á litúrgíu
Játvarðar VI., en nú er enn meiri
áherzla lögð á „via media" meðalveg
milli Rómar og Genfar — Zúrich. The
Book of Common Prayer var þó ekki
breytt að neinu verulegu leyti, en árið
1563 voru 42 greinarnar frá tímum
141