Nýjar kvöldvökur - 01.01.1912, Blaðsíða 23

t’ÆTTIR
21
enn og enginn rauður maður verður lífs fram-
ar á landi því, sem stjörnumerkið blaktir yfir.
Örlög þjóðanna eru oft hraðstíg. Reir höt-
uðu Evrópumenn — sem von var — þeir voru
oflatir til að breyta um lífshætti, og margir
lestir bárust til þeirra með aðkomumönnum,
er gjörspiltu frumþjóðinni, spiltu siðgæði henn-
ar, 'breyttu háttum hennar, buguðu mikillæti
hennar og sviftu hana feðraeign hennar; sjúk-
dómar, einkum bólusóttin, drap þá niður milj-
ónum saman. Það sem slapp hjá stórsóttunum,
féll fyrir sverðum, byssum og byssustingjum
Norðurálfumanna, og þeim, sem sluppu við
vopndauða, hefur brennivínið, »eldvatnið«,
komið fyrir kattarnef. LítiII slæðingur af þess-
um frumbyggjum kann enn að hafast við vest-
ur í fjöllum óspilt að mestu, en það er orðið
sárfátt, flest er orðið að aumum flökkulýð á
síðasta hnignunarstigi.
En þessi er gangur sögunnar. Eldri menn-
ing, mannflokkar og kynslóðir úrkynjast og
deyja út, og aðrar þjóðir mennast og blóm-
gast á rústunum. Þetta er margendurtekið at-
riði úr sögu þjóðanna. Eins og við sjáum sum-
ar ættir deyja út og aðrar renna upp í þeirra
stað, án þess að orsakirnar geti orðið fundnar
nema stöku sinnum, svo fer og um miljónir
þjóðanna, sem verða að berjast fyrir tilveru
sinni. Sú þjóðin ber ætíð sigurinn úr býtum,
sem er andlega og líkamlega hraustari, og er
fær um að setja annað nýtt og betra í stað
þess úrelta og úrkynjaða, er áður var.
Um sama leyti og Portúgalsmenn og Spán-
verjar numu lönd vestan hafs, fóru Englend-
ingar líka að bæra á sér. En ítalir voru það
líka, sem þar áttu upptökin. Cabot (Gabotta)
hét sá er náði valdi á Englendingum líkt og
Kólumbus á Spánverjum. Kólumbus var aðeins
nýkominn heim úr fyrstu ferð sinni, þá er Ca-
bot fór að efna til ferða, sem urðu til þess að
Norðurameríka fanst Jón Cabot var frá Fen-
eyjum, en átti heima í Englandi, og átti drjúg-
an þátt í verzlun þeirri, er Bristolsbúar ráku [
það mund við ísland. Hann fór að leita að
öndum, og fann Labradór, er fornmenn nefndu
Helluland, 1497; mun sonur hans Sebastian
Cabot, hafa verið í förinni; var hann þá rúm-
ega tvítugur, en varð síðan frægur maður.
Hinrik 7. Englandskonungur hafði gefið Cabot
einkaleyfi til verzlunar »í öllum löndum, höf-
um og víkum í vestri, austri og norðri,« sem
hann kynni að finna. Var svo farið að búast
til ferðar; þá kom sendimaður frá Spánarkon-
ungi, og fyrirbauð Englandskonungi allar ferðir
til Iandnáms vestur um haf, því að þar væri
lönd Spánar og annað ekki; hefði páfinn lagt
þann úrskurð á og mætti því ekki raska. Lítið
hafði konungur við orðsendingu þessa, og var
svo lagt út úr höfninni í Bristol 1497 á einu
skipi, er Matthew nefndist.
Þeir sigldu nú um 400 mílur vestur um
haf og fundu ey eina á Jónsmessu 1497, er
þeir nefndu St. John. Hefur það verið við
strendur Nýfundnalands eða Labradór, sem
þeir tóku land. En þeim leizt ekki landið lík-
legt til landskosta, því að þá þótti ekki svo
mikið til koma, þó að þar væri hvítabjarna-
veiði og aflasælt í sjó, að menn ynni til að
setjast þar að þessvegna. Hvalaveiðar þóttu
ábatavænlegri í þá daga, og til þess þurftu eigi
nýlendur. Þegar heim kom, ruddi konungur sig
heldur en ekki og gaf Cabot 10 pund sterlings
(180 kr,). En samt var nú Cabot búinn út í
aðra ferð. Hafði hann þá sex skip og átti 3
af þeim sjálfur. En þá dó hann vorið 1498,
rétt áður en hann átti að fara af stað. Tók þá
Sebastían við forráðum, sigldi fyrst tii Islands
og þaðan til Labrador. En þá var ís mikill í
hafi um sumarið. Sigldi hann því suður með
landi og alla leið suður til Flóriduskaga. Lengra
komst hann ekki fyrir vistaskorti. Lengra ná
ekki frásagnir um ferð hans, nema víst er að
hann fór oftar vestur um haf, og margir urðu
til þess að reyna að kynnast löndum þeim, er
fundin voru, En eitt er víst, að Cabot reyndi
löngu síðar að sigla fram með löndum þess-
um, til þess að leita að sundi vestur fyrir þau,
en þá varð hanti að snúa aftur fyrir illan út-
búnað. En lítið er og um þá ferð kunnugt.
Cabot gleymdist síðan að mestu og dó 1557