Nýjar kvöldvökur - 01.01.1912, Blaðsíða 25

Þættik.
23
Gull fanst þar fyrst 1698 og demantar um
1730, og vakti það mjög eftirtekt á landinu,
en framfarir urðu þar þó minni en en ætla
mætti vegna verzlunareinokunarinnar, sem þá
var talin sjálfsögð í öllum löndum.
Árið 1822 sleit Brasilia sig lausa undan yf-
irráðum Portúgalsmanna og tók sér keisara.
Var hún svo hið eina keisaradæmi og konungs-
ríki í Ameríku, þangað tíl keisaradæmið var felt
1886 og Iandið gert að þjóðveldi. Margt hefur
gengið þar á tréfótum síðan.
Pað má álíta, að Brasilfa sé eitt með hin-
um beztu löndum í heimi. En hún er enn að
mestu ónumin nema með ströndum fram. Lands-
búar eru fáir, ekki fullar tuttugu miljónir
manna, en landflæmið afarmikið, undir 150,
000 ferh. mílur, eða meira en 3/i hlutar allr-
ar Norðurálfunnar. Strandlendið að austan er
mjótt en þar er mest bygt. Hálendið er
alls óbygt eða nær því, en öll hin miklu land-
flæmi meðfram stóránum miklu, meira en helm-
ingur landsins, er mest þakið ófærum skógum,
kemst þar enginn um nema fuglinn fljúgandi.
Gróður er víðast geysimikill, nema sumstáðar
í hálendinu. Brasilía er mesta kaffiland í heimi
og sykurrækt er þar afarmikil. Pað veit enginn
enn í dag, hvílík afarauðlegð kann að felast í
þessu landi, þegar lag kemst þar á stjórnina,
og mannshöndin og mannsandinn tekur við því
fyrir alvöru.
Bókmentir,
Kvöldvökunum hefur borist fátt af nýjum
bókum nú, og stafar það að líkindum af því
að út hefur verið gefið með minna móti. Skal
hér nú getið hinna helztu þeirra.
Ljóðmœli Kristjáns Jónssonar eru nú kom-
in út í þriðju útgáfu hér á landi. (Ein útgáfa
hefir reyndar verið gefin út í Ameríku fyrir
fáum árum, en þar er ekki prentað nema sumt
af kvæðum hans og nokkuð einhliða valið, og
er hennar því að litlu getandi). Útgáfa þessi
er ein með allra vönduðustu bókum, sem nokk-
urntíma hafa verið prentaðar á landi hér, með
mislitum bekk í kringum hverja blaðsíðu og á
ágætum pappír. Pað þýðir ekki að fara að
tala um kvæði Kristjáns hér — þau eru
svo þjóðkunn orðin, og svo heyra þau til svo
löngu liðnum tíma, að það er bókmentasaga
landsins, sem á um þau að fjalla, en ekki
stuttorður ritdómur. En um vinsældir þeirra
ber það bezt vitni, að nú hafa þau verið ó-
fáanleg um langan tíma, og eftirspurn mikil,
svo að jafnvel Ameríkuútgáfan hefur selzt hér
töluvert. Kvæðin eru nærfelt öll þau sömu og
áður — aðeins fáu einu slept, sem var í fyrstu
útgáfunni, en einhverju smálegu bætt við.
Röðun kvæðanna er önnur og eðlilegri en
í fyrri útgáfunum, að mestu raðað eftir tíma
og aldri, en þó sérstakir flokkar, t. d. eftir-
mæli, minni.o. fl., látnir halda sér. Sú niður-
röðun, að flokka Ijóð skálda niður eftir aldri
er í mörgu hentug, ekki sízt þegar menn vilja
athuga þroska skáldsins. Jón Ólafsson hefur
annast þessa útgáfu sem hinar fyrri og gert
það mjög vel. Myndin er hin sama og í fyrstu
útgáfunni. En ekki get eg að því gert, að
finnast altaf fyrsta útgáfa kvæða þessara aðal-
útgáfa þeirra, enda mun fleirum finnast hið
sama.
Lögfræðisleg formálabók eftir Einar Arn-
órsson, prófessor. Petta er mikil bók og þörf,
því bæði var Formálabók þeirra L. E. Svein-
björnssonar og M. Stephensen orðin ófáanleg
fyrir löngu, og svo var hún orðin svo gömul
(frá 1886), að margt í henni var tekið að ger-
ast úrelt, og margt nýtt komið til greina, sem
ekki var þá til. Eg er enginn lögfræðingur, en
við lauslegan yfirlestur hefi eg fengið þau á-
hrif af bókinni, að hún sé ljóst og glögt rituð,
og geti orðið almenningi mjög þörf. Aðeins
virðist mér bera nokkuð mikið á kancellístíln-
gamla á sumum sýnishornunum. Svo er þar
margt tekið til greina og rætt, að fátt mun
það vera í almennu viðskiftalífi manns, sem ekki
er hægt að fá þar um fulla leiðbeiningu.
Báðar þessar bækur hefur Jóhann Jóhann-
esson bóksali í Reykjavík gefið út, og hefur