Nýjar kvöldvökur - 01.07.1939, Side 45

Bókmenntir
ÍSLENZKAR ÞJÓÐSÖGUR.
Safnað hefir Ólafur Davíðsson.
II. bindi 1939, útg. Þorsteinn M.
Jónsson. Prentverk Odds Bjðrns-
sonar.
Það mun hafa vakið almenna ánægju
meðal þeirra, sem þjóðlegum fræðum
unna, þegar Þorsteinn M. Jónsson hóf út-
gáfu á hinu mikla óprentaða þjóðsagna-
safni Olafs Davíðssonar fyrir fjórum ár-
um síðan. Bar margt til þess. Þjóðsögu-
safn Ólafs hið litla, sem út kom nokkru
fyrir aldamótin síðustu, var eitt hið vin-
sælasta íslenzka þjóðsögusafn, enda var
þar hver sagan annarri betri, og líkt mátti
segja um sögur þær, er Ólafur átti í Huld.
Menn vissu því fyrirfram að góðs var að
vænta af safni þessu og fýsti að kynnast
því. Einnig mun og mörgum hafa þótt
leitt, að jafnmikið og merkilegt starf og
þjóðsagnasöfnun Ólafs skyldi engum að
gagni koma og falla í gleymsku og dá.
Þess hefði því verið að vænta, að útgáfa
þessi mundi ganga greiðlega, en samt er
það svo, að það er fyrst nú sem II. bindi
kemur á prent, munu þó margir hafa ver-
ið orðnir langeygðir eftir því, af því að
fyrsta bindið uppfyliti áreiðanlega þær
vonir, sem menn höfðu gert sér um það,
enda standa Þjóðsögur Ólafs Davíðssonar
sem heild í fremstu röð íslenzkra þjóð-
sagnasafna.
Bindi þetta, sem nú kemur fyrir al-
menningssjónir, stendur í öllu jafnfætis
hinu fyrra, og að efni og niðurskipan er
það líkt. Þó eru hér færri sagnaflokkar,
vantar Sakamannasögur, Helgisögur, Nátt-
úrusögur, Vatna- og sæbúasögur og Lygi-
sögur af þeim, sem voru í I. bindi, en
hinsvegar eru hér Kreddusögur, sem er
nýr flokkur. Allir söguflokkarnir eru
kunnir úr öðrum þjóðsagnasöfnum, nema
lygisögurnar, þær mun Ólafur hafa fyrst-
ur manna skrásett og sett í þjóðsagnir.
Þegar bornar eru saman Þjóðsögur Ól. D.
og Jóns Arnasonar, sem er hinn eini fyr-
irrennari þeirra og fyrirmynd að mörgu,
þá sést að margt er þar líkt með þeim.
Þó er einn sagnaflokkur, sem meira ber á
í Þjóðsögum Ólafs en flestum öðrum
sagnasöfnum, það eru örnefnasagnirnar.
Þær sögur eru að vísu ekki ýkjasöguleg-
ar, en hafa mjög mikið fræðilegt gildi. í
safni Ólafs munu og æfintýrin vera til-
tölulega miklu færri en í Þjóðsögum J. Á.,
en þau fáu, sem enn hafa birzt, eru yfir-
leitt vel sögð og að ýmsu leyti nýstárleg
að efni.*)
Enda þótt Jón Árnason yrði manna
fyrstur til að safna þjóðsögum hér, og
valið úr því efni, sem fyrir hendi var, þá
verður ekki sagt með sanni, að þjóðsögur
Ólafs standi þeim nokkuð verulega að
baki, það hafa þessi tvö bindi, sem nú
hafa birzt, fylliega sýnt. Ólafur hefir not-
ið margra ágætra sögumanna, og hefir
manna bezt sjálfur kunnað að skrásetja
sögur og fara með þær, en vitanlega
ræður meðferð sögumanns og skrásetjara
oft mestu um hvað úr sögunni verður.
I þessu bindi er öllu minna af löngum
sögum en í I. bindi, en engu er það síðra
um sagnagæði. Það er annars erfitt í svo
stóru og fjölbreyttu safni að benda á ein-
stákar sögur eða sagnaflokka, sem skari
fram úr öðrum, þó má geta þess, að
draugasögurnar eru stærsti og fjölskrúð-
ugasti flokkurinn, fylla þær nálægt fjórða
hluta bindisins. Kennir þar margra grasa,
*) í safni Ólafs eru fjöldamörg æfintýri, en ég
hefi ekki séð ástæðu til að prenta önnur en
þau, sem eru talsvert ólík þeim æfintýrum, er
áður hafa birzt. Ritstj.
18*