Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 43

EIMREIÐIN
STRAUMAR ISLANDS
115
Ur að heita fiskveiðimálið eins og það hét á 19. öld, er það, að
gera sér grein fyrir þessari viðáttu strauma Islands, því þessi
yfirráðaréttur Islands (og Noregs) yfir hafinu er orðinn til löngu
dður en þjóðaréttur vorra daga kom til sögunnar éða varð til.
Og þenna rétt á ísland enn, þótt Noregur hafi gefið upp sinn
yfirráðarétt utar en eina mílu frá landi.
^að sætir því stórfurðu, að íslenzkir lögfræðingar hafa af-
Reitað þessum grundvallandi rétti lands síns.
í grein, sem nefnist „Landhelgi lslands“, segir Einar Arnórs-
s°n á bls. 83 í Andvara 1925:
«1 lögum íslenzka lýðríkisins eru í rauninni ekki nein fyrir-
^æli um landhelgi í þeirri merkingu, sem það orð hefur nú. En
þó er víst, að reglur rómverskra laga um haffrelsið giltu ekki á
íslandi. Samkvæmt rómverskum lögum um haffrelsið voru öllum
lrjálsar fiskveiðar og önnur hafnot ásamt ströndum landsins til
þeirra nota, og fyrr hefur verið vikið að. En hér á landi var
þessu öðruvísi farið.“
Mikið var, að landhelgi skuli ekki finnast í Grágás mörgum
eldum áður en það orð var búið til. Mikið er, að „landhelgi“ í
Ir>erkingunni forréttindi fyrir strandarríkið til ýmsra réttinda
yfií- hinu opna hafi næst landi skuli ekki finnast í Grágás, áður
en þessi hugmynd varð til. En „landhelgi11 sem hafsvæði, er var
eiginlegur hluti úr þjóðarlandinu, er bæði til í Grágás og í hin-
gömlu norsku lögum, þótt nafnið landhelgi sé þar ekki. 1
iornöld þekktu menn bæði eignar- og yfirráðarétt yfir vötnum
eg saevum. Vænir var t. d. almenningur (eign), og hver efar, að
exaflói eða Selvogsgrunn hafi verið í várum lögum (undir ís-
enzkum yfirráðarétti) eða Þrándheimsfjörðurinn í Þrændalög-
Ulu verið hluti úr þjóðarsvæðinu og innanlands. Það er þessi yfir-
^aðaréttur, sem nær austur á mitt haf og mætir þar tilsvarandi
retti norsku þinglaganna yfir hafinu. Islendingar litu á hafið
^illi Grænlands og Noregs sem stóran flóa, botn.
Einar Arnórsson viðurkennir, að íslenzk „landhelgi" (þ. e.
straurnar íslands) hafi verið til i tíð „lýðríkisins“, enda ómögu-
ý-gt að rengja tilveru straumanna þá, þar sem Frostaþingslög
’ ® segja, að hafið fyrir austan mitt haf sé i Frostaþingslögum,
ei1 setja allt haf og land vestan miðs hafs = á Islandi út, og láta
s enzk lög gilda um atburði, er gerast fyrir vestan miðhafs-