Eimreiðin


Eimreiðin - 01.04.1952, Blaðsíða 21

Eimreiðin - 01.04.1952, Blaðsíða 21
eimheiðin FYRIR 200 ÁRUM . .. 93 Etymologiae höfuðheimild, eins og kemur bezt í ljós af Alfræð- um þeim hinum íslenzku, sem Kaalund gaf út í Kaupmannahöfn 1917—18 (III. bindi), eftir handritum í Árnasafni o. s. frv. Fleira er þó eignað „magister Ysodorus" en það, sem runnið er frá honum beint. Hér á landi hafa fræðimenn snemma á öldum vafa- laust haft undir höndum rit Isidors eða útdrátt úr þeim. T. d. hefur Ölafur hvítaskáld áreiðanlega þekkt til þeirra, svo og Ketill Hermundarson ábóti á Helgafelli 1217—20, sé hann höfundur Þorláks sögu helga. Etymologiae eru taldar með skólabókum á Hólum, skv. skrá yfir eignir dómkirkjunnar 2. maí 1396, og af skjali frá 1397 sézt, að ritið er til í Viðeyjarklaustri, að vísu „non Plenus“. Annar mesti alfræðingur miðalda, og þó uppi mörg hundruð árum síðar en Isidor, var hinn franski munkur af heil. Benedikts- reglu í Citeaux, Vincent frá Beauvais. Hann er höfundur geysi- mikils alfræðirits í 32 bókum og 3718 kapítulum, hvorki meira né minna. Kallaði hann rit sitt Speculum maius — skuggsjá hina miklu, því að það átti að hafa að geyma allt, sem skoðunar og íhugunar var vert, það er hann gat fundið í öðrum ritverkum, bseði um fyrirbrigði hins sýnilega heims og hins ósýnilega, og ekki aðeins um orðna hluti, heldur og jafnvel um óorðna, eftir því sem hann skýrir sjálfur frá í forspjallinu. Annars skiptist ritið í fjóra hluta, og nokkur vafi, að tveir hinir síðari séu verk Vincents frá Beauvais. En síðasti parturinn — speculum historiale — er einskonar veraldarsaga, sem oft er vísað til í íslenzkum Htum og hefur sjálfsagt ekki óvíða verið til hér á landi á 14. öld °g jafnvel fyrir 1300. Víst er um það, að ekki hefur all-lítið verið tínt upp úr þessari fræðasyrpu og því snarað á íslenzku af elju- sömum lærdómsmönnum, helzt auðvitað munkum eða öðrum, sem latínu kunnu, því að Vincent de Beauvais skrifaði rit sitt á latínu °g í kvæðisformi (með sexliðuhætti). Má þar nefna kafla eins og „Um kraftaverk og jartegnir" og um „heims ósóma“, hvorttveggja í Hauksbók; ýmsar heilagra manna sögur, í útgáfu Ungers 1877, t. d. Maríu sögu egypzku, Marte sögu og Marie Magdalene og Fides, Spes, Caritas; enn- fremur nokkur brot í Barlaams sögu og Jósafats, t. d. söguna af Thaís; þá er þáttur af Gúndelínus, prentaður í Stokkhólmi 1844 °g nokkur brot í hinni fyrri Nikuláss sögu erkibiskups, en sögur af honum eru tvær á íslenzku; og loks er í svonefndum Konungs- annál á nokkrum stöðum stuðzt við veraldarsögu hins franska alfræðings.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.