Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 45

EIMREIÐIN
STRAUMAR ÍSLANDS
117
Hvað starblindar þá Einar svona, því hans eru frœSin?
Ef um sjálfstæða hugsun, eða yfir höfuð hugsun, er að ræða,
er varla möguleg nema ein lausn á því: hið gerólíka fyrirkomu-
Hg forngermansks þjóðfélags og nútíma þjóðfélags. Hið forn-
germanska þjóðfélag var þjóðin sjálf. En það hafði allt að einu
löggjafarvald, dómsvald og framkvæmdavald og fór með það a
sína vísu, einnig yfir hafsvæðum sínum, sævum og vötnum.
Er konungsvaldið efldist í Noregi, fékk konungur vald, ef ekki
allt vald, yfir straumum Noregs, er Einar Arnórsson virðist kalla
»landhelgi“. Við sameining íslands og Noregs undir einn konung,
hvarf andstaðan eða mótsetningin milli strauma Islands og
Noregs, en hvort landanna átti sína strauma út af fyrir sig eins
fyrir því. Eftir 1262 tók konungur sér einnig vald yfir straum-
um íslands. Og þar sem lögheiti konungs Islands var Noregs-
konungur og Island laut Noregs krónu og hún var jafnframt
króna Islands, er venjulega úr því talað um strauma Islands og
Noregs sem eina heild, og þeir kenndir við Noregskonung eða
Noregs krónu, enda þótt bæði ísland og Noregur væru tvö full-
Ví>lda lönd, og vesturhluti hafsins, frá miðhafslínunni, væri ís-
lenzkt, en alls ekki norskt, yfirráðasvæði, sem jafnan fyrr.
Er framkvæmdavald hins íslenzka þjoðfélags tók einnig að
S;>f'nast í hendur konungs, kom yfirráðaréttur hans yfir öllum
bessum víðáttumiklu hafsvæðum Islands og Noregs miklu skaip-
ar fram en yfirráðaréttur nokkurrar þjóðar yfir „landhelgi nú.
hannig bönnuðu Noregskonungar erlendum þjóðum friðsamlega
umferð um þetta haf sitt öldum saman lengra norður en til
Hjörgvinjar. En ekki er þetta svo að skilja, að konungur hefði
ekki yfirráðarétt yfir hafinu fyrir sunnan Björgvin, þótt hann
hannaði þar ekki umferð um sæinn. Og rétt sinna eigin islenzku
°g norsku þegna til að sigla um þessa strauma Noregs krónu eða
^slands og Noregs takmörkuðu konungarnir stórkostlega og reyrðu
* n®stum óþolandi viðjar. Stóð svo öldum saman.
Negna áhrifa frá kenningum Hugos Grotiusar og fyrir kröfum
Hollendinga og Breta linaði konungur síðar á banni sínu gegn
s'glingum útlendra manna um straumana. En ekki var rýmkva
að ráði um siglingarrétt innlendra manna. Og það var mjög
Ijærri því, að konungur gæfi upp yfirráðarétt sinn til nokkuis
hluta af þessum víðáttumiklu hafsvæðum, þótt Bretar kysu he z ,