Eimreiðin - 01.04.1952, Síða 46

118
STRAUMAR ISLANDS
eimreiðin
að hann léti sér nægja yfirráð yfir hafbeltum fram með strönd-
um landa sinna. Rétt til að banna fiski og veiði á þessum haf-
svæðum taldi konungur sig hafa, þótt fiski og veiði væri að
nokkru leyti gefin frjáls og það jafnvel alveg upp að fjörum, svo
sem var t. d. við Svalbarð. Þenna yfirráðarétt telur konungur
Islands sig hafa yfir höfum við Vesturheim í leyfisbréfum, er
hann gefur út á 17. öld. Og 1740—41 kom upp deila milli konungs
vors og Hollands út af veiðum Hollendinga við Island. Hélt kon-
ungur því þá hvað eftir annað mjög fast fram við Niðurlönd, að
hann takmarkaði ekki rétt sinn við 4 danskar mílur út frá Is-
landi nema hvað fiskveiðar snerti. Gagnvart Niðurlöndum, sem
hvorki ættu lönd né strendur eða nýlendur á þessu hafsvæði,
hefði konungur vor yfirráðarétt, er hvíldi á því, að Noregs- og
Danakonungs veldi ættu allar strendur þessa hafs frá Svalbarði
annars vegar til Grænlands og fslands hins vegar. Þenna yfir'
ráðarétt hefðu ekki aðeins konungar Englands og Skotlands við-
urkennt, heldur og Niðurlenzka fulltrúaráðið, er þetta hafi borið
á góma áður. Konungur bannaði ekki þá frjálsu umferð, sem
þjóðarétturinn heimilaði, en leyfði ekki, að útlendingar gerðu
þegnum hans mein á fiski þeirra við strendurnar.1) Hér virðist
enga linun að finna í kröfu konungs til yfirráða yfir öllu norður-
hafinu. Og ég þekki enga linun af hendi konungs hvað þetta
snerti fyrr en í Napoleonsstyrjöldunum, að það var í reyndinm
orðið afráðið mál, að Svíar fengju Noreg fyrir væntanlega hjálp
og inngöngu í bandalag móti Napoleon. Þá gaf Friðrik VI. upp
yfirráðarétt sinn yfir straumum Noregs nema mílubreidd fram
með Noregsströnd, en alls ekki yfir straumum fslands, er tóku
við fyrir vestan mitt haf frá Noregi, og tóku yfir allt haf þal’
fyrir vestan.
Fjöldi skjala og gagna varðandi yfirráðarétt konungs vors yfir
straumunum hlýtur enn að vera niður grafinn í skjalasöfnum
í Danmörku, Svíþjóð, Hansaborgunum, Hollandi, Belgíu, Frakk-
landi og Bretlandi. Ég hefði feginn viljað rannsaka þessi skjöl
og allt, sem að þessu máli lýtur, en hef ekki átt og á ekki enn
hægt um vik, því allt mitt starf hefur um mörg ár gengið til
annars málefnis. Eigi hef ég heldur átt hægt með að setja fram
1) Hér eftir Réttarstöðu Grænlands, bls. 1391.