Eimreiðin - 01.01.1962, Blaðsíða 78

66
EIMREIÐIN
hann beindi lör sinni þangað.
Norðurpóllinn var takmark hans,
enda hal'ði hann rneiri kunnugleika
á norðuríshafinu en á hiniim suð-
lægu slóðum. Það gæti því í fljótu
bragði litið svo út sem hann hafi
tekið „skakkan pól í hæðina“, er
hann var allt í einu kominn á suð-
urpólinn. En fyrir þessu voru góð-
ar og gildar ástæður.
Meðan Amundsen var að búa út
leiðangur sinn, sem átti að halda
norður í höf og freista þess að kom-
ast á norðurpólinn, frétti hann að
ameríkumaðurinn Robert E. Peary
helði náð þessu langþráða marki
heimskautafaranna (þó að skiptar
skoðanir yrðu um það síðar, hvort
hann hefði í raun og veru komizt
á pólinn). Kapphlaupið var með
öðrum orðum bæði til norðurs og
suðurs.
Þegar hér var komið venti Am-
undsen kvæði sínu í kross, og ákvað
með sjálfum sér að reyna við suð-
urpólinn. En hann hélt þessu al-
gjörlega leyndu, og hélt áfram að
útbúa leiðangur sinn, eins og hann
ætlaði að fara til Norðurhafa.
Reyndar átti hann þar líka næg
verkefni óunnin, og var staðráðinn
í því að fara þangað síðar, þótt
hann legði þessa lykkju á leið sína
fyrst.
Það var í febrúar 1909, sem Am-
tindsen tók að undirbúa heim-
skautaferð sína, en 6. apríl sama ár
komst Peary á norðurpólinn að
því er talið var. Þann 9. lebrúar
veitti norska þingið Amundsen
fjárstyrk til leiðangursins og tekk
honum til umráða íshafsfarið
„Fram“, sem l>yggt var eftir þ1"
sögn Friðþjófs Nansen og fyrl
hann, áður en hann fór hina fr2^
íör sína um Norðurhöf árin l°-‘
’96 til þess m. a. að staðreyna kei11
ingar sínar um strauma íshafr111
„Fram“ rak með ísnum í þrj11
komst lengst norður á 85. g1 •
mín. norðlægrar breiddar á 66- $[
austlægrar lengdar, og hefði sell“ ^
lega komizt enn nær pólnun1
unnt hefði verið að sigla skip111^
lengra norður áður en það l,al
fast í ísnum, en það festist í lS n°' ,
vestur af Nýju-Síberiskueyjunu111,
norðlsg1'31
78 gr. og 50 mín.
ausu
nteð
ða11
r ísU'
breiddar og 133 gr. 57 mín. c
lægrar lengdar og rak síðan 1
ísnum norður og vestur og sl°
suður á við unz það kom út iu 1
1 , on 0i>
um nálægt Dönskueyjum a - ,
norðlægrar breiddar, og skort1 1
aðeins mánuð á, að það heiðiie
með isnum í þrjú ár. Þetta 11 a ^
byggða skip hafði staðizt
þolraun í ísnum, og skilaði ól
leiðangursmönnum heilum a ^
heirn aftur. Það hafði þvi sa1111* ,
hæfni sína sem íshafsskip féS'* ^
þessari fyrstu för, og hafði AmltI (
sen vissulega ekki völ á trausU' ,
né hentugra skipi, er hann *a^. i)V
suðurskautsför sína. Frá þvl 1 -
rhafa
sen fór á „Fram“ til Norðm 1 ^
og þar til Amundsen fékk skip1
umráða hafði það farið aðra f*‘ g.
lör, en það var hinn svoka
Sverdrupsleiðangur, sem far11111 .
á því norðvestur með Gramh*1
árin 1898-1902; þriðja landk”'/
unarferðin sem farin var á .'f1 a
var því suðurheimskautsföt