Eimreiðin


Eimreiðin - 01.07.1975, Side 61

Eimreiðin - 01.07.1975, Side 61
EIMREIÐIN únista á hugtakinu lýðræði stendur ekki og fellur með lýðræði í þeim ríkjum, sem kenna sig við kommúnisma. En vissulega veitir það vís- bendingu um, að einhver galli sé á gjöf Marx, hversu mjög áhangend- um hans hefur mistekizt (eða tekizt). Og er nú komið að því að vega og meta kenninguna sem slíka, orð kommúnista ein um lýðræði. Hvað er unnt að finna að þeim? Athugum mál íslendinganna. Þeir Gunnar og Björn gagnrýndu báðir lýðræði Vesturlanda. Fyrri andmæli Gunn- ars eru fráleit: Þar sem kosningar eru leynilegar, eru kjósendur óbundnir. Vangaveltur um andlegt atgervi og óheiðarleik (t. d. mútu- þægni) kjósandans koma kosningarrétti hans varla við, ef fullnægt er venjulegum lágmarksmælikvarða. Að seinni andmælum Gunnars verður síðar vikið. Fvrstu, önnur og fimmtu andmæli Björns eiga ekki við lýðræði Vesturlanda, eins og það er venjulegast skilið. Hann er þar að hengja bakara fyrir smið. í lýðræðislegri stjórnskipun er kosn- ingaréttur ekki takmarkaður, ofbeldi ekki beitt (nema í sjálfsvörn), og þar er ekki alræði meiri hlutans. Síðar í þessu ritgerðarkorni verð- ur rætt um þriðju andmæli Björns gegn vestrænu lýðræði. Fjórðu andmæli hans eru reist á trú hans á hinar „ósættanlegu andstæður auðvaldsþjóðfélagsins“, en slík goðmögnun orða er ekki rök. Og hefur þá flestum andmælum þeirra félaga verið vísað á bug með rök- um. En marxistar hreyfa einni mótbáru mestri gegn lýðræði Vestur- landa: að þar sé aðstöðumunur. Þeir segja, að aðgangur manna að fjölmiðlum sé ekki jafn, þeir hafi ekki sömu skilyrði til að njóta þeirra réttinda, sem eru þar í orði kveðnu, t. d. málfrelsis og athafna- frelsis. Þessir spekingar þrætubókanna spyrja, hvort raunverulegt jafnrétti geti verið, þar sem einn er auðugur, en annar snauður. Er frelsi fátæklingsins ekki annað þar en frelsi auðkýfingsins? Er hann frjáls, þegar hann getur ekki notfært sér frelsi sitt? Og lausn sína á þessum vanda kalla kommúnistar „efnahagslegt lýðræði” og segja, að „sannfullkomið“ geti lýðræði aðeins verið, þar sem efnahagslegt og stjórnmálalegt lýðræði fari saman. Seinni andmæli Gunnars, þriðju andmæli Björns og skilgreiningar þeirra fjórmenninga á ,,sönnu“ lýð- ræði eiga upphaf sitt í slíkum hugleiðingum þeirra. Þessar röksemdir marxista virðast veigameiri en hinar, sem þegar hafa verið hraktar. En þó eru þær léttvægar fundnar á vogarskál rökvísinnar. Um einfaldan hugtakarugling þeirra er að ræða. Forsendur lýðræðis eru frelsi og jafnrétti, eins og sýnt verður fram á síðar í þessu spjalli. Þessum hug- tökum rugla kommúnistar saman við önnur, svo sem jöfnuð, jöfnun 237
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.