Eimreiðin


Eimreiðin - 01.07.1975, Blaðsíða 65

Eimreiðin - 01.07.1975, Blaðsíða 65
EIMREIÐIN En getur frelsi farið saman við jafnrétti, sem sagt hefur verið önn- ur forsenda lýðræðis? Þá er að hyggja að hugtakinu jafnrétti. Að halda fram jafnrétti er ekki að halda því fram, að allir menn séu jafnir í öllu. Þeir eru það ekki. Einn maður er duglegri en annar, hraustari og greindari. Og þeir eiga ekki að vera jafnir. Glæpamaðurinn og góðborgarinn eiga ekki hið sama skilið, afkastamaðurinn og letinginn eiga ekki að uppskera hið sama. En í hverju eru menn jafnir? Þeir eru jafnir sem menn, allir menn í sömu aðstæðum eiga sama rétt. Hér er um sjálfsögð sannindi að ræða, eins og gleggst sést á dæmum. Segj- um sem svo, að settur sé nýr nefskattur, sem falli ekki á tiltekinn hóp manna. Fyrsta spurningin, sem vaknar, er þá: Hvers vegna? Hvers vegna eru þeir undanþegnir skattinum? Og einhver skynsamleg ástæða verður að vera til þess að gera þennan greinarmun. Rökstyðja verð- ur sérhvern slíkan mun, og allar slíkar rökfærslur sýna raunar fram á, að jafnrétti er sjálfsagt. Rökstyðja verður undantekninguna, en ekki regluna, þ. e. að mismunur sé gerður á mönnum, en ekki hitt, að hann sé ekki gerður. Fleiri rök má færa fyrir jafnrétti sym stjórn- málahugsjón, þó að hér sé ekki til þess tóm. Og frelsi og jafnrétti, eins og þessi hugtök eru hér skilin, fara vissulega saman, eins og ljóst má vera. Það er algengur misskilningur, að þau stangist á, misskiln- ingur, sem reistur er á hugtakaruglingi. Frelsi og jafnrétti eru tvær greinar af sama meiði. Lýðræði er viðurkenning á sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins og á jafnrétti allra þegnanna, sú aðferð við ákvarðanatöku, sem ein leiðir af hugsjónum frelsis og jafnréttis. Valdhafinn þiggur vald sitt af þjóð- inni, öllum einstaklingunum. Þeirra er rétturinn til þess að taka ákvarðanir í stjórnmálum, og þennan rétt sinn framselja þeir fulltrú- um sínum í kosningum. Ríkisstjórn í lýðræðislandi hefur þess vegna umboð þegnanna til þess að stjórna, hún fer með völd þeirra. Sér- hver ákvörðun, sem tekin er fyrir hönd annarra, verður að vera reist á umboði þeirra. Og enginn má beita valdi, ef hann hefur ekki rétt til þess. Einræði á alltaf upphaf sitt í ofbeldi, í því að ganga á rétt manna. Einræði er þess vegna rangt í sjálfu sér, en lýðræði rétt. Lýð- ræði er hin eina stjórnskipun, sem sæmir mönnum, sjálfstæðum ein- staklingum. 6. í Þjóðníðingi Ibsens heldur sannleiksunnandinn Stokkman læknir mikla ræðu, þar sem hann fer hörðum orðum um trúna á meirihlut- ann. Hann segir þá fullyrðingu Hofstaðs ritstjóra, að meiri hlutinn hafi 241
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.