Ægir - 01.03.1918, Blaðsíða 20

56
ÆGIR
þeim tíma, sem hitinn í sjónum fer að
vaxa. Svarið verður játandi.
Því er sem sé svo háttað, að hinar áð-
ur umgetnu svifverur, þörungarnir og
frumdýrin, líða undlr lok, deyja eða
falla i dvala á hafsbotni, þegar sjórinn
fer að kólna á haustin, og líkt er að
segja um ýmsar af síldarátu-tegundun-
um, sem annaðhvort deyja að haustinu
til eða draga sig niður i djúpin, niður
að botni. Þar sem lcæling sjávarins er
minni. Verður aíleiðingin sú, að sjórinn
verður rnjög snauður að svifverum (mori)
að velrinum til, meðan kaldast er; enda
hafa víst margir fiskimenn tekið eftir
þvi, að hann er þá tærastur, og þvi lít-
ið i honum af æti handa fiskaseiðum
og öðrum smákindum sjávarins. Það
mundi þvi ekki vera vænlegt til þrifa og
þroska fyrir íiskaseiðin að koma i heim-
inn um nýjársleytið. En þegar kemur
fram á, fram undir jafndægrin og sólin
fer að hita sjóinn aftur, þá fara smáver-
ur þær, er lágu í dvala, eða höfðust við
niðri við botn, úti í regindjúpi að draga
sig upp í birtuna og hlýjuna uppi við
yfirborð sjávar, inni á bönkunum nær
landi, aukast þar og margfaldast og vaxa,
hvert eftir sínu eðli. Þá er lika kominn
timi til þess að fiskarnir fari að gjóta,
þvi að nú fer að verða nóg um það æti
i sjónum, sem seiðin gela neytt, og er
þeim nauðsynlegt til þess að vöxtur þeirra
og þroski verði svo ör, sem með þarf lil
þess að þau geti hagnýtt sér aðra fæðu
þar sem bitarnir eru slærra skornir, þeg-
ar líður á sumarið og smærra svifið hverf-
ur, þ. e. a. s. stærri dýr, svo sem síld-
arátu, augnasili, ögn og önnur þessháttar
krabbadýr.
En fæðan er ekki einhlít; bitinn heílr
líka mjög mikil áhrif á klak hrognanna
og á vöxt seiðanna, og gerir hver tegund
sínar sérstöku kröfur i þvi tilliti. Þorsk-
urinn hrygnir t. d. ekki þar sem hitinn
er undir 4° né yfir 10° c., og svipað er
það um aðra vora þorskfiska (ufsa, ýsu
og lýsu), en þessi hiti er ekki kominn í
yfirborð sjávar hér við suðurströndina
fyrri en í marz, og er þvi ekki að búast
við því að hrygning þorskins byrji fyr.
Þeir fiskarnir sem byrja að gjóta nokkru
fyr, hljóta að láta sér nægja minni hita,
en aðrir (t. d. ýsa, lýsa, langa og keila)
sem gjóta seinna eru kröfuharðari, þvi
að hitinn vex eftir þvi, sem líður á vorið.
Þetta, sem eg hefi nú tekið fram, ætti
að vera nægilegt til þess að sýna fram
á það, að 1) hið sama gildir i sjónum,
hvað snertir fjölgun ýmissa sjávardýra
og sérstaklega hrygningu margra nyt-
semdarfiska vorra og á landi, að þau
koma á þeim tíma i heiminn, sem er
allra hentugastur fyrir vöxt þeirra og
viðgang, og 2) að sá timi er einmitl vor-
námuðirnir marz, apríl og maí.
Hinar umgetnu kröfur til hæfilegs hita
i sjónum verða þvi valdandi, að flestir af
nytsemdarfiskum vorum geta að eins
gotið við suður- og suðvesturströnd
landsins, á svæðinn frá Hornafirði til
Látrabjargs (og þorskurinn að ísafjarð-
ardjúpi), vegna þess, að hitinn er alt of
lágur við norðvestur- norður- og aust-
urströndina á þessum tima ársins.
Þessu til skýringar skal eg geta þess
(samkvæmt Tillæg til Nautisk meteoro-
logisk Aarbog, Iíh. 1917), að yfirborðs-
hitinn við Norður- og Austurströndina
er í janúar — april í kringum 1° C. I
jan. — marz nær hann ekki 4° fyrri en
á sunnanverðum Faxaflóa og við Vestra-
Horn. í april er hann 4° við Snæfells-
nes og Eystra-Horn, og ekki fyrri en i
maí við ísafjarðardjúp og Papey. Með-
alhiti einstakra mánaða er (eftir sömu
heimildum) þessi i