Ægir - 01.11.1944, Blaðsíða 8

222
Æ G 1 R
það fyrir augum að verka hann i landi. —
Óskir þess hópsins, sem fýsti, að hér yrði
stofnað til togaraútgerðar, voru sprottnar af
einni og sömu rót. Hins vegar voru þar ýms-
ir, er óttuðust, að erlend ihlutun mundi hafa
lögl og hagldir á þessum atvinnuvegi og það
gæti orðið landsmönnum til óþurftar.
Er kom fram i marzmánuð, fengu menn
öruggar fregnir um það, að stofnað yrði til
togaraútgerðar hér þá um sumarið. Enskur
maður, að nafni Pike Ward, kom til Hafnar-
fjarðar í þessum mánuði og tók þar á leigu
fiskverkunarstöð Þorsteins Egilssonar, er
stóð á Hamarskotsmöl. Pike Ward hafði
komið áður hingað til lands, og var erindi
hans þá að fá menn til þess að taka upp
sömu verkunaraðferð á fiski og tíðkaðist á
Labrador. Hafði honum tekizt að vekja á-
huga manna fyrir þessari verkunaraðferð, og
varð hún síðar mjög algeng hér. Var fiskur
sá, er þannig var verkaður, kenndur við
hann. Nú ætlaði Ward sjálfur að efna til
fiskverkunar í Hafnarfirði og i því sambandi
gera þaðan út einn togara. Mun hér aðeins
hafa verið um tilraun að ræða af Wards
hálfu lil þess að kanna, hvort hægt væri að
reka hér fiskverkun og útgerð með minni til-
kostnaði en áður hafði raun á orðið.
Nokkru eftir að Pike Ward kom hingað
til lands fréttist um stofnun togaraútgerðar-
félags, er byrja mundi útgerð hér um sumar-
ið. Félag þetta var nefnt Fiskveiða- og verzl-
unarfélagið ísafold. Að því stóðu erlendir
menn nær einfarið, en formaður þess var
Jón Vídalín konsúll. Mun Jón hafa átt eitt-
hvað í félagi þessú, til þess að starfræksla
þess hér þyrfti ekki að fara í bág við lands-
lög. Jón Vídalín hafði þá undanfarin ár ver-
ið i félagi með Louis Zöllnar stórkaupmanni
í Newcastle, en þeir sáu kaupfélögunum fyr-
ir vörum og seldu fyrir þau sauðfé i Bret-
landi. Louis Zöllner mun hafa átt allmikinn
þátt í því, að ísafoldarfélagið var stofnað, en
hins vegar mun hann aðeins að litlu leyti
hafa haft hönd í bagga með stjórn þess.
Tröllasögur gengu þegar í upphafi um þetta
félag og framkvæindir þær, sem sagt var, að
það ætlaði að ráðast í. Og það var ekki nema
að vonum, að menn kipptust við, því að á
Isafoldarfélaginu var til að byrja með hærra
ris en hér var títt. Talið var, að hlutafé þess
væri 600 þús. kr., og áformað var að byrja
hér útgerð með sex togurum.
Áðu r en langra er haldið, skal nú sagt gerr
frá útgerð Pike Wards. Skip hans kom upp
síðla í apríl. Hét það „Utopia“. Var það svip-
að að gerð og stærð og hin svokölluðu Norð-
ursjávarskip. Skipstjórinn var enskur og hét
Albert Rider. Var hann ráðríkur og illur við-
skiptis, en ekki bitnaði það þó á íslending-
unuin, sem með honum voru. Guðmundur
Kristjánsson, er lengi var með „Margréti"
Geirs Zoéga, leppaði sem skipstjóri og hélt
hann dagbókina. Auk hans voru fjórir ís-
lendingar, en að öðru leyti var skipshöfnin
ensk. „Utopia“ lagði út frá Hafnarfirði 27.
apríl. Gekk allt vel til að byrja með. I fyrstu
veiðiferðinni, er stóð vfir tvo sólarhringa,
veiddi hún 7000 af þorski og ýsu, en i hinni
seinni veiddi hún 10 þúsund af vænum
þorski á 26 klst. Var þetta talið til uppgripa
afla. Fiskurinn var allur hirtur, flattur og
saltaður. En þegar lengra leið, gekk allt verr
en í upphal'i. Kom þá í ljós, að skipstjórana
hrast kunnleika á þeim svæðum, þar sem
gott var að toga. Rifu þeir því vörpuna æ
ofan i æ, og fór því stundum eigi litill timi
í að gera við hana. Þá urðu stundum frátafir
vegna þess, hve vélstjórarnir voru ölkærir.
Þegar að landi kom, gátu þeir haft það til að
setjast að drykkju og fara sínu fram uni
það, hvenær lagt yrði út á ný, því að ekki var
þá kostur annarra vélstjóra. Allt stuðlaði
þetta að því, að útgerð þessi gekk yfirleitt
illa. I septembermánuði hætti „Utopia“ veið-
um og hélt til Englands. Fimm íslendingar
réðust þá á skip þetta, og voru þeir á því í
sjö mánuði, en þann tínia var jiað gert út á
isfiskveiðar frá Grimsby. Nokkru síðar vai'
svo skipið selt til Frakklands. Kaupið var
hið sama hér heima og ytra, eða 65 kr. á
mánuði og þótti mikið. — Pike Ward tapaði
á þessari útg'erð, og þó var verð á saltfiski ó-
venju hátt þetta ár. Sumarið var venju frem-
ur óþurrkasamt og gekk því erfiðlega með
verkun á fiskinum, en ekki mundi það hafa