Ægir - 01.11.1944, Page 34

248
Æ G I R
Verð á óverkuðum kræklingi í skel er í
smúsöluverzlunum hér 0.45 kr. pr. % kg.
§oðinn kræklingur í dósum (hér um bil 150
g án umbúða) 2.00 kr. „Keko“-kræklings-
saft, Vs lítri, 1.00 kr. „Detrimin" á flöskum
100 cm3 4.00 kr. Ivræklingur inniheldur 50%
vatn.
Búast má við, að margar af þeim verk-
smiðjum, sem nú vinna að tilbúningi á mat-
vælum úr kræklingi, eigi sér ekki langan
aldur. Hráefnin þrjóta og eftirspurnin eftir
vörunni að ófriðnum loknum hlýtur að
minnka. Hins vegar má gera ráð fyrir, að
nokkrar þeirra eigi sér langa framtíð fvrir
höndum, þar á meðal þær, sem þegar fvrir
ófriðinn höfðu unnið vörum sínum markað,
svo og hinar fáu, sem framleiða nýjar
neyzluvörur eða fóðurefni tiltölulega ódýrt,
sem ávallt mun verða þörf fyrir. Byrjað er
á að rannsaka kræklingsbirgðir við strend-
urnar, og verður þeim rannsóknum haldið
áfram, þar til verkinu er lokið.
Hvað snertir stofnun kræklingavinnslu á
íslandi, þá virðist þar ærið verkefni fyrir
hendi og nægilegt hráefni að vinna úr. í
Faxaflóa, þar sem talsverðar birgðir af
kræklingi finnast á mörgum stöðum, er mis-
munur á flóði og fjöru í stórstraum svo mik-
i 11, að taka hans verður hægari og ódýrari
en annars staðar, þar sem mismunur á sjáv-
arföllum er næsta lítill eins og t. d. í Dan-
mörku.
Til þess að byrja með þyrfti að fara fram
rannsókn og kortskráning á skelfiskgróðri
við landið, og með hæfilegu tilliti til birgða,
staðhátta og samgangna mætti svo taka á-
kvörðun um, hvar rekstur á slíkum iðnaði
væri heppilegastur. Einnig mun mega álíta
]>að æskilegt, að einn eða fleiri ötulir ungir
menn verði styrktir til þess að kynnast skel-
fiskiðnaði, svo að þeir að námi loknu geti
veitt slíkum iðnaði forstöðu. Fyrst um sinn
mun tæplega hægt að gera ráð fyrir, að fleiri
en ein verksmiðja verði stofnsett og starf-
rækt, og yrði hún að vera byggð á þeim stað,
sem-hráefnabirgðir eru nægar til nokkurra
ára rekstrar, og mundi þá að likindum helzt
geta komið til mála að velja heppilegan stað
í Hvalfirði til byggingar á verksmiðju í
þessu augnamiði.
Verksmiðja, sem byg'g'ð kann að vera, ætti
að vera af fullkomnari gerð. Hlutverk henn-
ar væri að vinna úr fiskinum ýmsar mat-
vælategundir, einkum og sér í lagi með út-
flutning fyrir augum, framleiða fóðurbæti
og mala skelina til áburðar, liænsnafóðurs
o. s. frv. Kostnaður við byggingu slíkrar
verksmiðju ætti varla að fara mikið fram
úr 350 000 kr„ og til rekstrar mætti ætla
kringum 150 000 kr. á ári. Til byggingar og
rekstrar slíkrar verksmiðju yrði að líkind-
um hagkvæmast að kaupa bújörð, ef henni
fylgdi góð kræklingstekja og hún lægi vel
til aðdráttar og flutninga, en jafnframt
þyrfti með föstum samningum að tryggja
sér skelfisktekju á öðrum stöðuan, þar sem
hentugt þætti. Ef til vill gæti það álitist
hagkvæmt að byggja verksmiðju í Reykja-
vík eða nágrenni til framleiðslu á „Detri-
min“-fóðurefni, þar sem notkun á hráefn-
um til daglegrar framleiðslu varla mundi
nema meirn en 1%—2 smál. af krækling á
dag. En verksmiðja þessi yrði að standa x
sambandi við aðalverksmiðjuna, þótt hún
væri háð eftirliti og undir stjórn lyfja- og
efnafræðinga, er ættu heima í Reykjavík.
Við undirbúning og stofnun verksmiðju til
kræklingsvinnslu virðist vera æskilegt, að
Fiskifélagið leitaði samvinnu við Búnaðar-
félagið og jafnvel önnur þau félög, er ætla
má, að hefðu áhuga fyrir málinu.
Þess skal getið, að framkvæmdastjóri
„Medicinalfabriken Ferrosan", sem undir-
ritaður hefur nokkrum sinnum átt samræð-
ur við, um möguleika til stofnunar verk-
smiðju til framleiðslu „Detrimin" og öðrunx
fóðurefnum á íslandi, hefur látið í ljós, að
hann væri fús til samvinnu og til þess að
gefa leiðbeiningar og til aðstoðar á allan
hátt, ef til slíkra framkvæmda kæmi. Enn
fremur hefur Rossen vei'kfræðingur, eigandi
verksmiðjunnar „Iveko“, tjáð sig reiðubúinn
til samvinnu, ef gangskör yrði gerð að því
á íslandi að vinna þær vörutegundir úr
kræklingi, sem hann starfar við framleiðslu
á hér og í Noregi og Svíþjóð,