Ægir - 01.09.1945, Blaðsíða 24

198
Æ G I R
um. Enda þót't við göngum úl frá því, að
nieginhluti aflans verði hraðfrystur, þá
eigum við samt að reka niðursuðuiðnað, en
honnm hefur lítill gaumur verið gefinn
undanfarið.
Iíagnýting á úrgangi.
Við flökun á fiski í hraðfrystihúsum
verður úrgangur alltaf ca. (50—65%. Und-
anfarið hefur það gengið svo hér á landi,
að meiri hluti þessa verðmætis hefur farið
forgörðum.
Til ]æss að gera mönnum Jjóst, hve lé-
iegt ástandið er í þessum málum, skal ég
geta þess, að komið hefur fyrir, að frysti-
húseigandi hefur borgað 10 lcrónur á tonn
af beinura, til þess að koma þeim frá hús-
inu.
Þétta er stórmál. Og þessu þarf að kippa
í lag, nú þegar á þessu ári. Að minni skoð-
un væri þessu bezt háttað svo, að hvert
frystihús hefði beinaverksmiðju, þaiinig
setta, að beinin gætu farið á flutningsbandi
beint úr flökuninni út í verksmiðjuna. Með
því að koma þessn þannig fyrri, nndir einu
þaki, sparast mikill aukakostnaður. Undir
þessum kringumstæðum má t. d. sameina
vélgæzlu, verkstjórn, skrifstofnhald og
margt fleira. Einnig geta þar komið að
notum mörg handtök verlcamanna í frysli-
liúsinu, sem annars verða stundum lítils
virði, t. d. þegar ekki gefur á sjó.
Ég vil líka minnast á það í þessu sam-
bandi, að á ýmsum stöðuin á landinu kem-
ur það fyrir, að sild er fyrir hendi, sem
ekki er hægt að hagnýta til annars en
bræðslu, og gæti þá verið gott að verk-
smiðja væri á staðnum.
Einu sinni lyrir nolckrum árum var ég
staddur úti á landi. Það var um haust og
allar síldarverksmiðjur hættar störfum.
Fjörðurinn var fullur af síld, en ekki hægt
að' hagnýta hana. Ef þarna hefði verið
beinaverksmiðja í sambandi við frystihús-
ið, þá hefði verið unnt að bjarga miklum
verðmætum.
Ég gerði dálítið að því að kynna mér
vélar lil beina- eða úrgangsvinnslu, þennan
tíma sem ég dvaldi í Bandaríkjunum, og
athugaði þær á nokkrum stöðum. Mér
leizt hezt á vélar hjá firmanu Enterprisr.
í San Francisco. Ég dvaldi þar einn og
hálfan dag í verksmiðju þeirra og' athugaði
eins og' föng voru á framleiðslu þeirra. Þeir
sögðust geta afgreitt hvaða stærð og gerð
sem við vildum. Vélar þessar vinna jöfn-
um höndum úrgang úr fiski og' síld. Það
eina sem þarf umfrarn, ef síld er unnin, er
skilvinda fyrir lýsið.
Ég vona að unnið verði að því að hrinda
þessu máli í framkvæmd sem fyrst, svo
hægt verði að hagnýta allt sem úr sjónum
kemur.
Töluvert hefur verið talað um fiskflutn-
inga með flugvélum, bæði hér á landi og
annars staðar.
Þetta er á tilraunastigi í Bandaríkjun-
um. Eitthvað hefur verið flogið með fisk,
en víst eing'öngu dýrar tegundir, eftir því
sem mér var sagt, aðeins í auglýsingaskyni
fyrir sérstök hótel.
Annars er byrjað að rannsaka þetta þar
vestra, og mun ég' síðar fá fregnir af þeim
rannsóknum. Við þurfum að fylgjast vel
með þessu máli. Ef fiskflutningar í lofti
ciga framtíð, þá ættu þeir að koma að góðu
gagni hér á landi. Ég er þess mjög fýsandi
að rannsakað verði, hvort ekki eru mögu-
leikar á að fá flugvél í reynsluför með fisk-
flök. Ekki þarf að óttast að fiskurinn
skemmist á leiðinni, því hversu langt sern
ílogið er, mun vera hægt að hafa þann loft-
Iiita á flökunnm, sem hæfilegur er, með
því að fljúga nógu hátt. Vera má, eins og
nú standa sakir, að jjetta svari ekki kostn-
aði fjárhagslega. En ég hef þá trú, að þetta
verði framkvæmanlegt í framtíðinni, a. m.
k. með okkar dýrasta fisk, lúðu, rauð-
sjjeltu o. fl. Vitanlega verða það aðeins
flökin, sem flogið verður með, og þyrfti að
vera innpakkað og frágengið af mönnuni,
sem hafa gotl vit á slíkum frágangi.
Ég liei' eftir föngum lýst í skýrslu
þessari vinnubrögðum og vöruvöndun
vestra, og borið saman við það sem gerist
hér. Eins og ég' hef lýst hvorutveggju þá er