Ægir - 01.09.1945, Blaðsíða 31

Æ G I R
205
Hvalveiðar hefjast að nýju
Þrjár fljótandi hvalveiðaverksmiðjur
liafa verið í smíðum í Bretlandi að undan-
förnu, og hljóp sú fyrsta þeirra af stoklc-
unum í júnímánuði síðastl. Lokið verður
að fullu við tvær þessara verksmiðja í
þessum mánuði og verða þær því tilbúnar
lil vinnslu á hval fyrir næstu vertíð, en hún
hefst 24. nóv. n. k.
Mjög mikil áherzla hefur verið lögð á að
flýta fyrir smiði þessara skipa, er má með-
al annars marka af því, að matvælaráðu-
neylið gaf skipasmíðastöðvum þeim, er
siníðina önnuðust, fyrirskipun um að
sinna engum öðrum störfum samtímis.
Það er fyrst og fremst feitmetisskortur-
inn, sem rekur á eftir því, að hvalveiðar
verði stundaðar á næstu vertíð í svo ríkum
mæli sem föng eru á. — Hvalolia var áður
en styrjöldin hófst veigamikill hluti af feit-
metismagni heimsins. Árið 1939 fengu
Bretar 53% af hvaloliuframleiðslu heims-
ins og nam það um % af öllum feitisinn-
flutningi þeirra, þar með talið smjör,
svínafeiti og smjörliki.
Síðast, þegar gert var út til hvalveiða í
Suðurhöfum, áttu Bretar þar 10 verk-
smiðjuskip og 84 hvalveiðibáta, Norðmenn
11 verksmiðjuskip og' 83 hvalveiðibáta, og
Þjóðverjar, sem höfðu þá undanfarin ár
mjög aukið hvalveiðar sínar, áttu sjö
verksmiðjuskip og 56 hvalveiðibáta.
Meðan á styrjöldinni stóð voru hval-
veiðibátarnir notaðir i þágu sjóhernaðar-
ins. Sumt af hvalveiðiskipunum féll í
hendur Þjóðverja. Þeir skýrðu jneðal ann-
ars frá því, að þeir hefðu hertekið í Suð-
uríshafinu 2 verksmiðjuskip og 10 hval-
veiðibáta, en tvo af þessum bátum munu
þeir hafa misst, er þeir reyndu að sigla
þeim tii þýzkrar hafnar. Þeir hvalveiðibát-
ar, sem verið hafa í þjónustu hersins
hverfa nú aftur að fyrra starfi. Um mitt
sumar sigldu 20 hvalveiðibátar heim til
Noregs og munu áhafnir þeirra hefja hval-
veiðar á næstu vertíð.
Þremur árum áður en styrjöldin hófst
varð alþjóðasainkomulag um takmörkun
hvalveiða í Suðurhöfum. Undanfarin ár
iiafði hvalurinn verið drepinn svo sleitu-
laust, að sýnt þótti að gengið yrðu um of
nærri stofninum, ef svo héldi áfram. Þær
þjóðir, er byrjað höfðu hvalveiðar i Suður-
höfum juku þær jafnt og þétt og auk þess
bættust við nýjar þjóðir, svo að á árun-
um 1930—4936 voru veiddir 34 þús. hvalir
að meðaltali á ári í Suðurhöfum.
Hvalveiðiverksmiðjur þær, sem fyrr er
greint frá að séu í smiðum, eru mjög stórar
eða rúmlega 21 þús. rúmlestir. Þær geta
lekið upp hvali, sem eru um 100 feta langir
og vega um 100 smál. Verksmiðjur þessar
eru útbúnar tækjum til að vinna allt sem
til fellur frá hvalnum. Beinin og kjötið
verður þurrkað (dehydrated), og lir kjöl-
inu verður gert mjöl, sem notað verður til
skepnufóðurs. Úr beinunum verður einnig
gert mél, er notað verður sem áburður.
Menn gera sér vonir um, að veiði verði
mjög mikil, þar sem ekki hefur verið
lireyft við hvalnum um sex ára skeið.
Norska og brezka stjórnin hafa komið sér
saman um að hafa að engu það samkomu-
lag um takmörkun hvalveiðanna, sem gilt
hefur. Hins vegar er ekki húizt við því, að
þjóðir þessar veiði meira af hval en ákvæði
samkomulagsins heimila, þar sem hval-
veiðifloti þeirra hefur minnkað svo mjög á
styrjaldarárunum. Norðmenn gera ráð
fyrir að framleiða á næstu verlíð 85 þús.
smál. af hvalolíu. Verði sú raunin, og að
Bretar veiði jafnmikið að tiltölu, er gert ráð
fyrir að verulega megi draga úr olíur og
feitmetisskortinum, einkum í smjörlíkis-
og sápuiðnaðinum, en þessi iðnaður notar
mest af hvalolíunni.