Ægir - 01.03.1948, Síða 15

Æ G I R
69
Dvergasteinsstöðin var stærri og veiddu
ætíð fleiri bátar fyrir liana.
Nú skal vikið að því, hvernig staðhættir
eru, þar sem ytri hvalastöðin stóð. Lang-
eyrin skagar fram í miðjan fjörðinn og er
mjög aðdjúpt við hana. Eftir miðri eyrinni
liggur hár hryggur og veilir hann skjól fyr-
ir vindinum, sem stendur inn fjörðinn.
Þótt mikill sjógangur sé utan við eyrina,
er oftast lygnt sem á heiðartjörn innan við
hana, sérstaklega þegar vindur er utanstæð-
ur. Sólfar er þarna mikið á sumrum og
brennandi hiti, sérstaklega á eyrinni innan-
verðri, því að utankulið nær ekki til að
draga úr honum. En bræðsluhúsin stóðu á
miðri innanverðri eyrinni í skjóli af malar-
bryggnum. Brvggjurnar voru niður af hús-
unum, þá var þar einnig plan, sem hvalur-
inn var skorinn á.
Ekkert var hirt af hvalnum nema spikið,
rengið og undanfláttan, en það er kjötið af
hálfum kvið hvalsins. Hinu var öllu fleygt
í fjöruna eða sjóinn. Þó höfðu hvalveiða-
menn þann liátt, að skera kjötið af beinun-
um og þessar þjósur voru að flækjast um
allar fjörur þarna í nánd. Oft voru hval-
irnir orðnir gamlir, þegar þeir voru skornir,
böfðu stundum legið döguin saman þarna
i fjörunni í brennandi sólarhita. Einkum
agerðist það eftir að hvalurinn veiddist ekki
lengur í námunda við firðina, því að þá
var tekið upp það fyrirkomulag að láta
gufuskip draga hvalina til lands og kom
það þá oft með marga í einu, og var þá
stundum langt um liðið frá því að þeir
fyrstu liöfðu verið skotnir. Þegar hvalur-
inn var skorinn i sólarhitanum, rann mikið
af lýsi úr honum í sjóinn og varð að flot-
skjöldum, sem ráku um allan fjörð. Blóð-
ýldan strevmdi í sjóinn og litaði fjörðinn
innan við eyrina. Allur sá úrgangur, sem
íéll til við hvalskurðinn myndaði stæka
Pest og ýldu í innanverðum firðinum, en
þó langmest í námunda við hvalastöðvarnar.
Botninn var allur litaður af grút og hélzt
svo í mörg ár eftir að hvalveiðarnar hættu.
Bugurinn fyrir framan Langeyrarverksmiðj-
una var hrannaður af rifbeinum. Meðan
livalþjósunum var fleygt í sjóinn var ekki
ótítt, að kindur dræp.ust af eitrun, sem staf-
aði af hvalkjötsáti. Eitt sumarið missti fað-
ir Ásgeirs 48 af 50 kvíaám úr slíkri pest..
Eftir það var bannað að fleygja kjötinu í
sjóinn og var því þá safnað í stauragirð-
ingar í fjörunni og siðar komið fyrir i
geysimiklum gryfjum uppi á eyrinni. Lítil-
lega var unnið af mjöli úr kjötinu í báð-
um verksmiðjunum, en þó voru það að-
eins smámunir, sem fóru til þeirrar fram-
leiðslu, miðað við þau gevpikynstur, sem
til féllu.
Frá því Ásgeir man fyrst eftir sér var
síldveiði stunduð í Álftafirði, reyndar ekki
í stórum stíl framan af, því að ekkert var
bægt að gera við síldina nema nota liana
lil beilu jöfnum höndum og bún veiddist.
Þegar íshúsin komu, varð á þessu brej’t-
ing, því að þá fóru ýmsir að gera það að
atvinnu að stunda síldveiðar. Síld var jafn-
aðarlegast í Álftafirði frá því snemma á
vorin og fram á haust, og var það aðallega
vorsíldin, sem veidd var og baustsíldin
einnig nokkuð. Á vorin veiddist tóm smá-
síld, en á sumrin gekk millisíld og stórsíld
á haustin.
Nú liefði mátt ælla, ef sú kenning er
rétt, að síldin fældist pestina og grútinn
frá hvalastöðvum, sem er nú orðið hverf-
andi miðað við það sem áður var, að þá
hefði lítil sem engin sild gengið í fjörðinn
og sízt af öllu komið nálægl hvalveiðistöðv-
unum. En reyndin var nokkur önnur. Síld-
in í Álftafirði var um allan fjörðinn, en
þó misjafnlega mikil eftir því hvar var í
firðinum. Langmest var hún þó ætíð i nánd
við hvalastöðina á Langevri og það þau
árin, sem stöðin starfaði, einmitt þegar nið-
urburðurinn var sem mestur, ýldan og ó-
þrifnaðurinn.
Á vorin var aðallega veitt í lagnet og
var öðrum endanum fest í bryggjurnar, en
stjóri og dufl baft á hinum. Eitt sumarið
sendi Ásgeirsverzlun menn inn á Langeyri
til þess að stunda síldveiði með þessum
hætti og höfðust mennirnir við í tjöldum
á eyrinni. Stundum hélt síldin sig helzt