Ægir - 01.03.1948, Qupperneq 23

Æ G I R
77
Engvald Balderheim:
Skýrsla til dr. Johans Hjorts
um „Held er"-útgerðina við Græn land
Niðurlng.
Hvað viðvíkur straumura við Vestur-
Grænland, þá hefur það lengi verið alkunn-
ugt, að grein úr Golfstraumnum rennur til
norðurs í hinu dýpra sævarlagi í Suður-
hotninum, meðfram vesturveggjum grunn-
anna, þar sem þeim hallar út að hafdýpinu.
Hraði Atlantshafsstraumsins er hér um bil
ein sjómíla á klukkustund. Með flóði, er
sjór Atlantshafsins sogast norður hafsbotn-
inn, getur hraði strauinsins vaxið upp í 2
sjómílur á klukkustund (eða jafnvel upp
i 3 sjómilur í stórstraumsflóði með sunn-
anvindi). Þegar út tekur að falla, dregur
tilsvarandi úr hraða straumsins, en jafnvel
cinnig þá rennur straumurinn alltaf til
norðurs á vesturhöllum grunnanna út að
hafdýpinu.
Þessum heita straumi mætir við suður-
odda Grænlands Austur-Grænlandsstraum-
urinn, sem rennur suður með austurströnd
Grænlands, og þessi kaldi hafstraumur, sem
líklega er með ósaltari og því léttari sjó, er
drifinn af hinum heitari, sallari, og þvi
þyngri, Golfstraumi norður meðfram vest-
urströnd Grænlands. Hann hefur yfirhönd
á suðurgrunnunum út af Júlíuönuvonarhér-
uði, en lengra norðurfrá, einkanlega frá
Rangafjarðargrunni og norður, missir hann
máttinn fvrir hinum sterku áhrifum hinnar
aðurnefndu greinar . úr Golfstraumnum,
sem hér ryðst inn yfir hina grynnri hluta
grunnanna — sem er einkanlega greinilegt
11 „Heldars“grunni og suðurhluta Stóra-
lúðugrunns. Út frá töflum hitamælinganna
gæti ég látið mér detta það í hug, að Golf-
straumssjórinn myndi að haustinu vera
nægilega sterkur til þess að renna yfir
grunnin í grennd við Júliuönuvon og fylla
firðina þar með heitum sjó frá Atlants-
hafinu.
Þriðji þáttur straumanna er hið kalda
vatn, sein kemur frá hinum mikla fjölda
fjarða á Vestur-Grænlandi, og má ef til vill
lita á það sem viðbót við hinn kalda Aust-
ur-Grænlandsstraum, sem beygir til norð-
urs frá Suðurodda Grænlands.
Hinn mikli sægur af fjörðum á Vestur-
Grænlandi og lögun grunnanna veldur í ná-
munda við ströndina vissum truflunum á
aðalstraumunum til norðurs. Á stöðum eins
og út af Rangafirði og Straumfirði eru
þannig greinilega víxlstraumar til vesturs
og austurs, eftir sjávarföllum. Þó eru þeir
aðeins greinilegir í ákveðinni fjarlægð frá
landi, eftir sjávarföllum og lögum grunn-
anna, sem aðeins hefur verið reynt að gera
tilraun til að afmarka á hinum fáanlegu
kortum.
Hiti sjávarins er augljóslega háður hin-
um áðurnefndu strauinum. Fiskileitarskip-
ið, sem sigldi stöðugt nörður og suður yfir
grunnin, gerði fiskitilraunir og tók hita
sjávarins bæði á yfirborðinu og við botn-
inn, hvar sem það fór, gat fengið mynd af
hitaástandi sjávarins, sem liægt er að draga
þannig saman.
í byrjun júní: Rangafjarðargrunn (Fyl-
las Bank) V20 C. við botn og við yfirborð
sjávar. Litla lúðugrunn V2° við botn og við
yfirborð. Heldersgrunn V2—1° við yfirborð,
2° við botn. Suðurbrún Stóra lúðugrunns
2° við yfirborð og 3° við botn.
í júnílok: Rangafjarðargrunn V2° við
yfirborð, 2° við botn. Litla lúðugrunn 2°
við yfirborð, 2^2° við botn. Heldersgrunn
2° við yfirborð, 3° við boln. Suðurbrún