Ægir - 01.10.1979, Blaðsíða 13

sfileg nýting næst. Aðstaðan hér á landi er að því
®yfi hajgstæð, að óskoruð yfirráð yfir 200 mílna
’skveiðilögsögu hafa fært okkur fyrsta skrefið í
attina að samræmingu á afrakstursgetu nytjafisk-
stofnanna og afkastagetu veiðanna á kostnað út-
endinga. Áður en lengra er haldið er gagnlegt
stiHa upp annarri skrá, í þetta sinn yfir verkfæri
■skveiðistjórnar, en þeim má eiginlega skipta í
tVennt. Annars vegar eru aðgerðir, sem hafa áhrif
a stærð fisksins, sem veiddur er, og hins vegar að-
|erðir, sem hafa áhrif á sóknina í stofninn í heild.
8 mun hér einkum orðlengja um hið síðarnefnda.
ra efnahagslegu sjónarmiði hefur fiskveiðistjórn,
Sem beinist að því að hafa áhrif á stærðarsam-
Setningu aflans, eingöngu gildi, ef það að hlífa
SlT>áfiskinum eykur framtíðaraflavonina nægilega
mjkið til þess að réttlæta biðina eftir meiri afla
Se'nna. Þetta fer, sem kunnugt er, bæði eftir
lra£ðilegum og efnahagslegum aðstæðum hverju
Slnni og er ekki hægt að fullyrða um niðurstöðu
' e,Ú skipti fyrir öll út frá liffræðilegum vaxtar-
erli einum saman.
Hvaða tækjum hefur aðallega verið beitt og
vaða tækjum má beita til að stjórna fiskveiðum?
/'rfarandi yfirlit, sem því miður er nokkuð handa-
0 skennt, er tilraun til að gefa nokkra hugmynd
málið, en auðvitað þarf fyrst að taka afstöðu
1 t>ess, hvort yfirleitt eigi að hlutast til um veið-
arr>ar. Ef menn ákveða að láta skeika að sköpuðu,
Part ekki frekar um að fást, en að því frágengnu
1113 telja upp eftirfarandi verkfœrifiskveiðistjórnar:
1.2.
1.3.
Beinar takmarkanir, boð og bönn.
fil- Reglur um gerð og magn veiðarfæra: Til
fiasmis möskvastærð, hámarksnetafjöldi í sjó.
Rcglur um hámarksstærð veiðiskipa til til-
tekinna veiða.
Lokun svæða: Til dæmis bann við veiðum á
hrygningarslóð, tímabundin svæðislokun.
•T Bann við veiðum á tilteknum tímabilum.
Hámarksafli eða heildarkvóti fyrir afla úr
stofni á vertíð, með eða án takmörkunar á
aðgangi að veiðum: Til dæmis humarveiðar.
•6- Hámarksafli eða kvóti á hvert veiðiskip, með
eða án takmörkunar á aðgangi að veiðum,
það er veiðileyfi án endurgjalds: Til dæmis
hringnótaveiðar á síld á haustvertíð.
•T Takmörkun á fjölda báta: Til dæmis rækju-
1 veiðar á nokkrum stöðum.
Takmörkun á innflutningi og/eða nýsmíði
veiðiskipa með banni.
2. Fjárhags- og/eða verðlagsaðgerðir, sem hvetja
eða letja til sóknar.
2.1. Skattar á afla eða sókn í stofna, sem taldir
eru ofnýttir.
2.2. Styrkir eða verðuppbætur á afla eða sókn í
vannýtta stofna.
2.3. Sala leyfa til veiða með ákveðnum búnaði
til hæstbjóðenda á uppboði.
2.4. Úthlutun leyfa til veiða með ákveðnum
búnaði gegn föstu (vægu) gjaldi, sem síðan
er heimilt að selja öðrum leyfishöfum
(eða án takmörkunar).
2.5. Sala leyfa til veiða á ákveðnu magni á hvert
skip til hæstbjóðanda á uppboði.
2.6. Úthlutun leyfa til veiða á ákveðnu magni á
hvert skip gegn föstu (vægu) gjaldi, sem síðan
er heimilt að selja öðrum leyfishöfum (eða án
takmörkunar).
2.7. Fjármagnskjör fyrir nýsmíði.
2.8. Stuðningur til þess að taka óhagkvæm skip
úr útgerð.
3. Fortölur og viljayfirlýsingar stjórnvalda:
Treyst á sjálfviljuga eftirfylgd án framkvæmda-
valds.
4. Þjóðnýting.
Verkfærakistan er í fjórum hólfum. í því fyrsta er
það, sem kunnuglegast er á þessu sviði, boð og
bönn; í öðru eru skattar og veiðileyfasala. Þetta er
hagfræðingahólfið. f þriðju skúffu eru frómar óskir
og í þeirri fjórðu þjóðnýting, þar sem allt væri sett
undir eina stjórn. Mér finnst auðveldast að stytta
málið með því að taka þessa fjóra flokka fyrir í
öfugri röð.
Hvaða skoðanir, sem menn annars kunna að hafa
á þjóðnýtingu, held ég, að fáar starfsgreinar séu
verr til þess fallnar að lúta beinni miðstýringu en
fiskveiðarnar. Framtaksemi einstaklinga og sjálfs-
bjargarviðleitni í einstökum útgerðarstöðum út um
allt land er driffjöður þessarar atvinnugreinar og þar
með þjóðarbúsins. Þetta afl þarf að virkja þannig
að það nýtist sem bezt. Það útilokar að mínum
dómi þjóðnýtinguna eins og það orð er venjulega
skilið. Þá komum við að því, hvort hægt sé að
treysta á fórnarlund manna og sjálfsaga til þess að
halda sig innan ákveðinna, yfirlýstra markmiða
um afla, til dæmis 290 þúsund tonn af þorski á ári?
Þetta held ég, að gangi aldrei. Menn verða helzt
að sjá sér hag í því að lúta skynsamlegri stjórn,
ÆGIR — 585